Đổi mới hoạt động lập pháp
Cơ sở dữ liệu luật Việt Nam do Trung tâm Tin học của Văn phòng Quốc hội
quản trị chứa tới khoảng trên dưới 15.000 văn bản quy phạm pháp luật còn
hiệu lực thi hành. Con số này là quá nhiều hay quá ít đối với đất nước ta?
Câu hỏi nêu trên quả thực không dễ trả lời. Một mặt, nhiều vấn đề của đất
nước liên quan đến thị trường vốn, giao dịch điện tử, hội nhập quốc tế...
đang khó xử lý được do thiếu các công cụ pháp lý tương ứng. Mặt khác,
không ít các lĩnh vực của đời sống dân sự và kinh tế lại đang gặp phải rất
nhiều vướng mắc bởi các quy định chồng chéo và bất khả thi. Ví dụ, các thủ
tục liên quan đến các giao dịch về quyền sử dụng đất, về các quyền tài sản
khác thường rất nhiêu khê, gây ra những tốn kém không kể xiết về thời giờ
và tiền bạc cho xã hội. Hay là, hiện tượng cảnh sát giao thông có thể thổi
còi bất cứ lái xe nào và tìm ra vi phạm, bất kể người đó đã cố gắng đến đâu
để tuân thủ vô số các quy định về an toàn giao thông. Như vậy, phải chăng
chúng ta đang đối mặt với một thực trạng là pháp luật vừa thiếu lại vừa
thừa?
Với một thực trạng như vậy, chiến lược lập pháp thiết thực nhất là nhanh
chóng bổ sung những quy phạm còn thiếu hụt, đồng thời loại bỏ những quy
phạm đã lỗi thời. Hoạt động lập pháp vì vậy vừa phải mang tính sáng tạo,
vừa phải mang tính giải phóng. Về mặt sáng tạo, đó là những nỗ lực nhằm
xây dựng các thiết chế mới cần thiết cho sự vận hành đầy đủ của nền kinh tế
thị trường và cho việc đẩy nhanh quá trình hội nhập quốc tế. (Thiết chế ở
đây được hiểu là tổ hợp của các hành vi phổ quát cần thiết cho sự phát triển
hài hòa và bền vững của đất nước). Về mặt giải phóng, đó là việc nhanh
chóng loại bỏ các quy phạm lỗi thời đang trói buộc những tiềm năng to lớn
của xã hội và hạn chế các quyền tự do của người dân, đặc biệt là quyền tự
do kinh doanh và tự do kế ước. Thực hiện thắng lợi chiến lược lập pháp này
