NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 173

còi bất kỳ lái xe nào. Đây là cơ hội chưa từng có để tham nhũng. Và nó đã
được không ít người tận dụng. Ở nước ta, việc “làm luật” trên các xa lộ nổi
tiếng đến mức ai ai cũng biết. Việc “làm luật” trên các xa lộ này nở rộ, có
lẽ, vì tính hợp lý ít được xem xét trong quá trình làm luật trên các bàn giấy.
Như vậy, nguyên nhân của tham nhũng nhiều khi nằm ngay trong chính các
quy định bất hợp lý của pháp luật.

Ba là, đạo đức xã hội bị băng hoại. Trong một nhà nước pháp quyền, sự tôn
trọng và tuân thủ pháp luật là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất. Phẩm
chất đạo đức này không thể hình thành nếu lách luật, trốn tránh việc tuân
thủ pháp luật là một sự cần thiết khách quan. Ngoài ra, những vi phạm nặng
nề khác về các quy chuẩn đạo đức cũng sẽ đồng hành, như việc đưa và nhận
hối lộ, thái độ sách nhiễu, sự khúm núm trước mặt và coi thường sau lưng.

Cái hợp lý thường tồn tại khách quan. Các cơ quan có thẩm quyền ban hành
văn bản quy phạm pháp luật không thể thay đổi cái hợp lý của sự vật theo ý
muốn chủ quan. Vấn đề là phải có công đoạn thẩm tra tính hợp lý trong quá
trình lập pháp và lập quy. Hợp pháp thì trước hết phải hợp lý.