Pháp luật điều chỉnh hành vi
Pháp luật không phải là công cụ để tuyên bố chính sách. Pháp luật được
dùng để điều chỉnh hành vi. Đây là điểm khác nhau cơ bản nhất giữa pháp
luật và cương lĩnh, nghị quyết. Mặc dù, tuyên bố chính sách là rất quan
trọng, dịch chính sách thành những mệnh lệnh hành động (để điều chỉnh
hành vi) thường quan trọng hơn và cũng khó khăn hơn.
Một chính sách sẽ khó đi vào cuộc sống, nếu các đối tượng bị điều chỉnh
không nhận được những mệnh lệnh rõ ràng của pháp luật về việc phải làm
gì và làm như thế nào. Xin lấy tuyên bố của chúng ta về việc đất đai thuộc
quyền sở hữu toàn dân làm một ví dụ cụ thể. Tuyên bố này về cơ bản ít có ý
nghĩa thực tiễn, nếu Luật Đất đai không đưa ra được các quy định về việc
những người dân sẽ thực hiện quyền này như thế nào. Chính sách về việc
Nhà nước giao đất và cho thuê đất cũng vậy. Nếu các hành vi giao đất, cho
thuê đất không được điều chỉnh một cách chặt chẽ, chúng ta sẽ phải đối mặt
với những rủi ro rất lớn của sự tùy tiện và lạm quyền. Đó là chưa nói tới
nạn tham nhũng và sự bất công cũng rất dễ nẩy sinh. (Tất nhiên, “Nhà
nước” trong những trường hợp cụ thể thực chất là ai, pháp luật cũng phải
làm rõ mới điều chỉnh được hành vi).
Việc dịch chính sách thành những mệnh lệnh hành động thường rất khó
khăn. Rủi ro của việc dịch sai là rất lớn. Nếu tiền trợ giá lúa (một chính
sách đã được đề ra trong những năm trước đây) đã được chi hết sạch, nhưng
những người nông dân lại không nhận được là bao, thì rõ ràng, chính sách
này đã bị dịch sai. Liên quan đến các chủ trương chống tham nhũng, bảo
đảm an toàn giao thông, cải cách thủ tục hành chính... có lẽ, chúng ta cũng
cần nghĩ tới điều tương tự. Ngoài ra, không ít chính sách thật sự là những
bài toán hóc búa đối với hoạt động lập pháp. Ví dụ, việc thể chế hóa quyền
chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp nhà nước chẳng hạn. Vừa qua, Quốc
