NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 245

Công bằng mà nói, chế định sở hữu là một trong những vấn đề đau
đầu, nhức óc của xã hội loài người (và loài người cũng đã phải trả
giá vô tận cho nó trong quá trình phát triển của mình). Một mặt,
quyền sở hữu là động lực của các hoạt động kinh tế, là phép màu
đứng ở đằng sau quá trình sáng tạo ra của cải vật chất và tích lũy
sự giàu có. Mặt khác, nó lại bị coi là nguồn gốc của sự phân biệt
giàu nghèo và sự bất công. Và lựa chọn giữa công bằng trong
nghèo đói và giàu có trong bất bình đẳng bao giờ cũng là một sự lựa
chọn hết sức khó khăn. Tuy nhiên, vẫn còn một sự lựa chọn hợp lý
hơn là sử dụng động lực của sở hữu để làm ra của cải vật chất và
tìm cách tái phân phối sự giàu có để hướng tới sự công bằng. (Thuế
thu nhập lũy tiến là một trong những cách như vậy). Có lẽ, đây là sự
lựa chọn anh minh nhất.

Như vậy, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là theo đuổi sự lựa
chọn thứ ba này chứ không phải là việc bán tống bán tháo tài sản
của Nhà nước hoặc việc chia phần theo kiểu nghiệp đoàn. Các cổ
phần cần bán được cho những người có tiền, có tri thức và có mong
muốn làm giàu. Theo cách này, Nhà nước sẽ thu được một khoản
tiền lớn, doanh nghiệp sẽ có động lực mới để phát triển. Đây cũng là
bài học mà các nước thực hiện chuyển đổi ở Đông Âu đã trả giá
dùm cho chúng ta. Thực tế của những nước này cho thấy, việc chia
đều cổ phần cho những người lao động đã khôngdẫn tới một động
lực phát triển mới, cũng như không dẫn tới sự công bằng. Do cuộc
sống khó khăn, những người lao động đã nhanh chóng bán lại các
cổ phần của mình (thường là với giá bèo) cho một số tư nhân và
những khối tài sản khổng lồ của toàn dân đã bị chuyển đổi một cách
hợp pháp vào tay những người này. Cả nhà nước và người dân đều
mất trắng. Bán các cổ phần của doanh nghiệp nhà nước đúng giá
cho những người có khả năng mua và dùng tiền thu được để giúp
đỡ người lao động trong việc học nghề, tìm kiếm việc làm mới nếu
cần sẽ công bằng hơn nhiều.