I
LỞ Ở NGOÀI, LÀNH Ở TRONG
Cuộc đời hai người cứ thế ngày một buồn thêm. Chỉ còn một việc trước
kia làm cho họ thấy sung sướng mà nay chỉ đủ làm cho họ khuây khỏa là
đem bánh đến cho những kẻ đói và đem quần áo đến cho những người rét.
Những lần đi thăm như thế, Cosette thường đi theo Jean Valjean, hai cha con
tìm lại được đôi chút sự cởi mở tình cảm ngày xưa; và thỉnh thoảng, nếu
ngày hành thiện có kết quả, trong ngày có nhiều hoạn nạn được cứu giúp,
nhiều trẻ con được sưởi ấm, được tươi tỉnh lại, thì tối về, Cosette có vui lên
đôi chút. Chính vào dạo ấy hai người đến thăm cái ổ Jondrette.
Sau hôm đến thăm ấy, sáng sớm Jean Valjean bước vào nhà, vẻ mặt bình
tĩnh như thường lệ, nhưng tay trái có một vết thương to, đã đỏ bừng, trông
rất độc, vết thương có vẻ như một vết bỏng, hỏi ông thì ông đáp vớ vẩn. Vết
thương ấy làm cho ông sốt phải ở nhà hơn tháng trời, ông không muốn gọi
thầy thuốc nào cả. Khi Cosette giục, ông bảo: “Mời thầy chữa chó".
Ngày hai buổi Cosette băng bó cho ông. Nàng có vẻ một nàng tiên và
nàng sung sướng chân thành vì thấy mình giúp ích được cho cha. Nhìn nàng,
Jean Valjean cảm thấy như tất cả nỗi vui xưa đều trở lại, mọi sự lo sợ băn
khoăn đều tan biến cả; ông ngắm Cosette và nói: “Chao ôi, vết thương mới
hay làm sao! Cái đau mới dễ chịu làm sao!" Cosette thấy cha ốm cũng bỏ
nhà trên, trở lại với thích thú được xuống ở túp nhà nhỏ và sân sau. Suốt
ngày nàng ở bên cạnh cha và đọc ông nghe các thứ sách ông thích. Phần
nhiều là sách du ký. Jean Valjean như sống lại dần dần; hạnh phúc của ông
hồi phục với những tia sáng vô cùng rực rỡ, vườn Luxembourg, anh chàng
vô danh hay lân la bên cạnh hai cha con ông, vẻ lạnh lùng của Cosette, tất cả
những đám mây mù ấy lâu nay làm vẩn đục tâm hồn ông như biến dần đi
hết. Đến nỗi ông tự bảo nó chỉ là những điều ông tưởng tượng ra cả và ông
quả là anh già điên rồ.
Ông sung sướng đến nỗi cuộc gặp gỡ với gia đình Thénardier trong cái ổ
Jondrette bất ngờ và kinh tởm như thế mà ông coi như là chuyện thoảng qua.
Ông đã thoát thân được, bọn ấy cũng không theo nổi dấu vết của ông, thế là
