giầy đặt nhẹ lên giường, rồi lại ngồi thừ ra nghĩ ngợi. Việc xấu xa ấy lại bắt
anh suy nghĩ miên man. Bao nhiêu ý nghĩ đã nói trên kia lại xáo trộn cả tâm
trí, khi ẩn khi hiện, như đắn đo, cân nhắc. Và rồi chẳng biết vì sao, hình ảnh
thằng Brevet, một bạn tù anh đã biết ở nhà lao với cái quần có độc một dây
treo đan bằng sợi, lại đến với anh, lần khần một cách vô cớ như lệ thường
khi người ta mơ màng. Hình ảnh các ô vuông trên cái dây treo quần ấy cứ
lởn vởn mãi trong óc.
Không có đồng hồ gõ một tiếng báo khắc hay báo nửa giờ gì đó, có lẽ anh
sẽ ngồi mãi như thế cho đến sáng. Hình như tiếng chuông ấy thúc giục:
Cương quyết đi! Anh đứng dậy, ngần ngại một lát và nghe ngóng, trong nhà
im phăng phắc. Anh rón rén bước lại chỗ cửa sổ anh thoáng thấy hé mở. Trời
không tối lắm. Từng đám mây lớn bay theo gió trên không, lúc che, lúc để lộ
vừng trăng rằm. Cảnh vật bên ngoài lúc sáng lúc tối; còn trong nhà thì như
một thứ hoàng hôn. Ánh sáng hoàng hôn. Ánh sáng hoàng hôn ấy không đều
do mây lúc ẩn lúc hiện, nhưng cũng đủ để nhận được lối đi. Nó giống như
thứ ánh sáng lờ mờ ở trong một cái hầm mà trước cửa thông hơi có người
qua lại. Ra đến cửa sổ, Jean Valjean chú ý nhận xét. Cửa không chấn song,
quay ra vườn và theo thói quen ở địa phương, chỉ cài cái then nhỏ. Anh mở
ra, nhưng vì một luồng khí lạnh ùa vào trong phòng, anh vội đóng lại ngay.
Anh nhìn ra vườn bằng cặp mắt xem xét hơn là nhìn ngó. Quanh vườn, một
bức tường thấp quét vôi trắng trèo qua rất dễ. Bên kia tường, trông rõ những
ngọn cây cách khoảng đều nhau. Rõ ràng bên này là vườn, còn bên kia là
đường phố hoặc một ngõ con có trồng cây.
Nhìn xong, anh quả quyết bước lại chỗ giường nằm, xách ba lô lên, mở
ra, móc lấy ra một vật gì để lên giường, nhét đôi giày vào túi, buộc ba lô lại
đeo lên vai, chụp cái mũ lưỡi trai lên đầu và kéo sụp xuống tận mắt. Anh lần
mò tìm cây gậy đem dựng ở cạnh cửa sổ rồi trở lại chỗ giường nằm nhặt lấy
cái vật kia: Một cái gì giống như một thanh sắt ngắn, một đầu vạt nhọn như
cái cọc. Trong tối không làm sao nhận được thanh sắt ấy rèn ra để làm gì.
Một cái đòn bẩy chăng? Hay là một cái dùi cui? Ra ngoài sáng thì có thể
nhận rõ đó chỉ là cái chân đèn của phu mỏ. Thời ấy, thỉnh thoảng người ta
sai tù phạm đi lấy đá trên các quả đồi cao quanh Toulon, nên họ cũng thường
có trong tay những dụng cụ phu mỏ. Cái chân đèn đúc bằng sắt đặc, đầu dưới
