IV
THU HÚT VÀ TÀN LỤI
Trong những tháng cuối mùa xuân và đầu mùa hạ 1833, những khách qua
đường thưa thớt khu phố Marais, những người bán hàng, những người vô
công rồi nghề đứng ngóng ở ngưỡng cửa, đều để ý đến một ông già. Ông
mặc bộ quần áo đen, sạch sẽ, ngày nào vào lúc tối trời, đúng giờ ấy cũng ở
phố L’Homme Armé ra đi, đi về phía phố La Bretonnerie, đi qua đồn Blancs
Manteaux đến phố Culture Sainte Catherine, rồi khi rời Écharpe thì rẽ sang
tay trái và đi vào phố Saint Louis. Đến đây ông lão đi chậm từng bước, đầu
chúi về phía trước, chẳng trông thấy gì, chẳng nghe thấy gì, mắt đăm đăm
nhìn một điểm gì trước mặt, một điểm không di dịch, đối với ông thì sáng
như sao, nhưng chỉ là một góc phố Filles Du Calvaire. Càng đến gần góc phố
ấy, mắt ông lão càng sáng ra, hai mắt ngời ngời sung sướng như trong lòng
có ánh bình minh, vẻ mặt như bị thôi miên, cảm động vô cùng, môi mấp máy
như đang nói với một người nào trông thấy; ông lão mỉm cười mơ hồ và đi
rất từ từ, hình như muốn tới nơi mà lại sợ không dám đến gần, khi chỉ còn
cách vài nhà là đến cái phố như thu hút ông ấy, thì chân ông bước rất chậm,
đến nỗi có lúc người ta tưởng như ông không đi nữa. Cái đầu lắc lư, con mắt
đăm đăm chẳng khác gì cái kim nam châm tìm Bắc Cực. Nhưng dẫu muốn
kéo dài thời gian thế nào, rồi cũng phải tới nơi. Đến phố Filles Du Calvaire
ông lão dừng lại, run lẩy bẩy, e ngại, âm thầm, ông chồm tới quá góc tường
cái nhà cuối cùng, nhòm vào trong phố, trong con mắt ông lão như có ánh
sáng của một thứ hạnh phúc không sao với được của một cõi thiên đường đã
khép chặt cửa. Rồi một giọt nước mắt đọng dần ở góc mi nặng trĩu và lăn ra
ngoài, trôi trên má và có khi ngừng lại bên miệng. Ông lão nhấm thấy vị
mặn. Ông đứng lặng mấy phút như một pho tượng đá, rồi quay trở lại đi theo
con đường cũ, cũng bước chậm chậm từ từ như trước, càng đi xa, ánh mắt
ông càng mờ dần đi.
Dần dà ông lão không đi đến góc phố Filles Du Calvaire nữa, ông dừng
lại ở nửa đường, trong phố Saint Louis, có lúc xa một chút, có lúc gần hơn.
Một hôm ông đứng lại ở góc phố Culture Sainte Catherine và từ đằng xa
