VII
FAUCHELEVENT THÀNH NGƯỜI LÀM VƯỜN Ở
PARIS
Lão Fauchelevent ngã bị sai mất một bên bánh chè. Ông Madeleine sai
người vực lão về bệnh xá dành riêng cho thợ. Bệnh xá nằm ngay trong nhà
máy, có hai bà phước phụ trách. Hôm sau, khi thức dậy, lão thấy trên đầu
giường có một tờ bạc một nghìn francs và mấy chữ của ông Madeleine: “Tôi
mua lại ông cỗ xe và con ngựa”. Cỗ xe thì gãy nát và con ngựa đã chết.
Fauchelevent khỏi bệnh nhưng đầu gối thành tật. Ông Madeleine nhờ các
bà sơ và cha xứ giới thiệu và thu xếp cho lão vào làm vườn ở một tu viện nữ
ở khu Saint Antoine tại Paris. Sau đó ít lâu, ông Madeleine được cử làm Thị
Trưởng. Lần đầu tiên Javert thấy ông mang phù hiệu của người đứng đầu
chính quyền địa phương, hắn như một con chó dữ đánh thấy hơi sói trong
người ông chủ mình. Từ đấy hắn cố tránh mặt ông. Khi nào công việc quá
cần thiết đòi hỏi hắn gặp ông, hắn tỏ ra rất tôn kính.
Đất Montreuil Sur Mer được phồn thịnh là nhờ có ông Madeleine. Ngoài
những dấu hiệu phồn thịnh bên ngoài ai cũng trông thấy, còn có một điểm
khó thấy nhưng không kém ý nghĩa. Đó là một dấu hiệu rất chắc chắn. Lúc
nhân dân chật vật, công ăn việc làm thiếu thốn, sự buôn bán đình trệ, thì thuế
má thu khó khăn, vì người ta không có tiền đóng nên dây dưa và chi phí của
Nhà Nước về việc thu thuế rất lớn. Khi có công ăn việc làm, mọi người no
đủ, thì thuế má thu được dễ dàng và phí tổn ít. Có thể nói phí tổn thu thuế là
cái nhiệt biểu để lấy độ thịnh suy của nền kinh tế ở một vùng. Trong bảy
năm, các khoản kinh phí thu thuế ở Montreuil Sur Mer giảm đi được ba phần
tư. Vì thế Villèle, Bộ Trưởng Bộ Tài Chính, thường nêu Montreuil Sur Mer
làm gương cho các tỉnh khác.
Đó là tình hình trong xứ khi Fantine trở về quê cũ. Không ai còn nhớ đến
chị. May thay, cánh cổng xưởng ông Madeleine lại như một tấm lòng bạn.
Khi chị đến xin việc thì được nhận ngay vào làm ở khu phụ nữ. Công việc
chưa quen, chị làm tất nhiên không khéo, vì thế đồng lưong công nhật cũng
