I
Năm 1815, ông Charles François Bienvenu Myriel làm Giám Mục ở
Digne. Đó là một ông lão chừng bảy mươi lăm tuổi, được cử về đây từ năm
1806.
Điều sau đây chẳng dính dáng tí gì đến nội dung câu chuyện chúng tôi kể,
nhưng nêu ra đây những tiếng đồn, những lời bàn tán về ông lúc ông đến địa
phận, có lẽ cũng không đến nỗi vô ích, dù chỉ là để cho mọi việc được chính
xác. Đúng hay sai, miệng thế thường chiếm trong cuộc đời, nhất là trong vận
mệnh người khác, cũng nhiều chỗ bằng công việc họ làm. Ông Myriel là con
một vị bồi thẩm ở Tòa Thượng Thẩm Aix, dòng quý tộc văn thần. Người ta
kể rằng, ông thân sinh định dành cho ông thừa kế chức vụ của mình, nên đã
kiếm vợ cho ông rất sớm, từ lúc ông còn mười tám đôi mươi gì đấy, theo
một thói tục khá phổ biến trong các gia đình tư pháp. Charles Myriel đã có
vợ rồi đấy, nhưng theo dư luận, vẫn làm cho người ta nói về mình khá nhiều.
Ông ta tầm vóc hơi thấp bé, nhưng dáng người cân đối lại phong nhã, duyên
dáng, hóm hỉnh; cả quãng đời thanh niên chỉ dành cho việc giao du và trò
ong bướm. Cách Mạng xảy đến, sự biến dồn dập, các gia đình tư pháp bị tổn
vong, xua đuổi, truy lùng, tản mát mọi nơi. Ngay từ những ngày đầu Cách
Mạng, Charles Myriel đã di cư sang Ý. Vợ ông ta chết bên ấy vì một bệnh
phổi mắc sẵn từ rất lâu. Hai vợ chồng không có con. Sau đó cái gì xảy ra
trong thân thế Myriel? Sự sụp đổ của xã hội cũ, sự sa sút của chính gia đình
mình, những cảnh tượng bi thảm Năm 93,
những kẻ di cư, vì đã hoảng hốt mà ở xa thì nhìn cái gì cũng thành phóng
đại, tất cả những cái đó phải chăng đã gieo vào trí ông ta những ý nghĩ từ bỏ
công danh, mến đời ẩn dật? Có phải, giữa những cuộc vui chơi và những tình
cảm choán hết cuộc đời, bỗng dưng ông bị giáng một đòn thần bí, kinh
khủng, ngón đòn có khi chỉ vì đánh trúng tim nên quật đổ con người mà lâu
nay các tai họa công cộng đánh vào cuộc sống và tài sản không sao lay
chuyển nổi? Không một ai có thể trả lời được. Chỉ biết một điều là khi từ Ý
trở về, ông ta đã là một cố đạo.
