VI
BÍ MẬT BẮT ĐẦU
Jean Valjean như lọt vào một khu vườn rộng, cảnh tượng trông lạ lùng,
buồn bã, một thứ vườn hình như xếp đặt để ngắm vào những đêm trường hay
ngày đông tháng giá. Vườn hình bầu dục, phía sau có một hàng bạch dương.
Ở mấy góc vườn có những lùm cây đại thụ khá cao lên, ở giữa có một
khoảng thoáng. Trong khoảng ấy có một cây cổ thụ lẻ loi, rất lớn và vài cây
ăn quả quằn quẹo và xù xì như những bụi rậm, mấy khoảnh ray, một bể chứa
cũ, một đám dưa bở, lồng bọc dưa loang loáng dưới ánh trăng. Đây đó có vài
chiếc ghế đá mốc thếch như rêu. Hàng cây nhỏ thẳng đuột và đen sẫm đứng
hai bên các lối đi một nửa phủ cỏ, một nửa phủ rêu xanh.
Valjean đã leo qua mái nhà để xuống đất. Cái nhà ấy bây giờ đứng lù lù
bên cạnh ông cùng với một đống củi bó. Sau đống củi có một pho tượng đá
dựa vào tường, mặt mũi sứt mẻ lờ mờ hiện ra trong bóng đêm.
Cái nhà hình như đổ nát, các gian phòng đã dỡ ván. Có một gian chừng
để dùng làm nhà xe, bề bộn đồ đạc. Mặt sau tòa nhà phố Droit Mur mở vào
vườn thành hai mặt châu vào nhau hình thước thợ. Mặt sau còn ảm đạm hơn
mặt trước nữa. Bao nhiêu cửa sổ đều chắn song sắt. Không có ánh đèn. Ở các
tầng trên có những lồng cu như ở nhà pha. Bóng một mặt nhà ngả phủ lên
mặt nhà kia và trải xuống đất như một tấm dạ đen.
Không thấy có nhà nào khác nữa. Phía đằng sau vườn mờ mịt trong
sương mù và đêm tối. Nhưng người ta cũng nhìn thấy lờ mờ có những bức
tường ngang dọc, tuồng như đằng sau tường có trồng trọt những thứ gì nữa.
Phía sau tường, san sát những mái nhà thấp thấp ở phố Polonceau. Không
thể tưởng tượng có một cảnh nào cô quạnh và rợn người hơn cảnh vườn ấy.
Không có bóng người thì đã đành vì khuya khoắt như thế ai còn đi lại làm gì.
Nếu chỉ vắng bóng người thì cũng không cần nói, đằng này, hơn thế, người
ta có cảm giác là chỗ ấy không phải là chỗ để cho con người qua lại, dù là
qua lại giữa ban trưa.
Việc đầu tiên của Jean Valjean là tìm giầy mang vào, rồi cùng Cosette đi
lẩn vào nhà xe, bởi vì người đi trốn không bao giờ cho rằng mình trốn đã
