IV
NHÀ TU VỀ PHƯƠNG DIỆN NGUYÊN TẮC
Nhiều người họp nhau và sống chung với nhau. Căn cứ trên quyền gì?
Quyền tự do lập hội. Họ đóng cửa ở trong nhà của họ. Theo quyền gì?
Quyền của mọi người mở hay đóng cửa nhà mình. Họ không đi ra ngoài.
Theo quyền gì? Quyền tự do đi lại, trong đó vô hình chung có quyền ở trong
nhà của họ. Ở đấy, ở trong nhà họ, họ làm gì?
Họ nói sẽ, họ luôn luôn nhìn xuống, họ lao động, họ từ bỏ cuộc đời xa
hoa, từ bỏ thành thị, những cái vui thể xác, lạc thú, hư danh, kiêu hãnh,
quyền lợi riêng. Họ mặc đồ len gai hay đồ vải thô. Không một ai trong bọn
họ có cái gì là của riêng. Khi vào đấy, kẻ giàu trở thành nghèo, của riêng họ
có, họ đem cho mọi người. Kẻ mà người ta vẫn gọi là quý phái, quý tộc, ngài
lãnh chúa phong kiến, ở đây bình đẳng với người nông dân. Buồng tu của
mọi người đều giống nhau. Mọi người đều húi tóc, đều mặc một thứ áo tu,
đều ăn một thứ bánh đen, ngủ trên một thứ ổ rơm và chết trên cùng một thứ
tro. Cùng một cái bị trên lưng, cùng một sợi dây thừng quanh cật. Nếu kỷ
luật là đi đất, tất cả mọi người đều đi đất. Có thể có một ông hoàng trong bọn
họ, ông hoàng ấy cũng là cái bóng âm thầm như những cái bóng người khác.
Không còn tước vị gì nữa. Tên họ cũng mất, chỉ còn có tên riêng thôi. Tất cả
mọi người cúi đầu như nhau, dưới những cái tên rửa tội bình đẳng. Họ đã thủ
tiêu cái dây họ hàng ruột thịt và dựng lên trong tập thể của họ cái dây họ
hàng tinh thần. Họ không có họ hàng nào ngoài loài người nói chung. Họ
cứu giúp người nghèo, họ trông nom người ốm. Họ bầu lên những người
điều khiển họ. Họ xưng hô với nhau: Anh, tôi.
Bạn ngắt lời tôi và kêu lên: Thế là một nhà tu lý tưởng rồi. Chỉ cần là một
nhà tu thôi, cũng đủ cho tôi phải chú ý rồi. Vì thế trong quyển trên của bộ
sách này tôi đã nói đến một nhà tu một cách kính cẩn. Nếu ta không nói đến
thời kỳ Trung Cổ, không nói đến Châu Á, không bàn đến vấn đề lịch sử và
chính trị, nếu chỉ nhìn vấn đề về phương diện thuần túy triết học, bỏ tất cả
những chuyện tranh cãi, vận động và với điều kiện là nhà tu dựa trên nguyên
tắc hoàn toàn tự giác và chỉ có những ngời tự nguyện gia nhập, thì tôi luôn
