đánh nhau đến không còn một manh giáp mới thôi, trong đó tất cả
các bên tham chiến chẳng từ một phương kế nào - thuế khoá, vay
nợ, thậm chí in ra những khoản tiền lớn chưa từng thấy - để có đủ
nguồn tài lực phục vụ chiến tranh.
Đến cuối năm 1915, tính trên toàn châu Âu, mười tám triệu
người đã được huy động. Trên chiến trường phía Tây, hai đạo quân
khổng lồ - ba triệu người đến từ các nước Đồng minh và hai triệu
rưỡi người Đức - ở trong thế bất phân thắng bại, binh lính chỉ
biết loanh quanh trong những chiến hào kéo dài tới 500 dặm chạy
từ Kênh đào qua Bỉ và Pháp lên đến tận biên giới Thụy Sĩ. Như một
con rắn khổng lồ say ngủ nằm vắt ngang cả khu vực Tây Âu,
chiến trường cũng chìm trong cảnh im lìm. Bằng một thứ logic kỳ
quặc, hàng trăm ngàn người đã bị cuốn vào cảnh nồi da nấu thịt,
sự hy sinh đau đớn của họ được viện ra để bào chữa cho việc tiếp tục
chiến tranh, và cứ thế, cỗ máy chém giết tạo ra đà chạy cho chính
mình.
Dẫu vậy, tâm lý tự mãn hoành hành trong suốt những tháng đầu
của cuộc chiến phải mất một thời gian khá dài mới biến mất hẳn.
Ngay cả khi đã bước vào năm 1916, niềm tin mù quáng cho rằng
đây sẽ chỉ là một cuộc chiến ngắn ngủi vẫn còn in đậm dấu ấn của
nó khi hết vị tướng này đến vị tướng khác tự tiên đoán quân đội của
mình sẽ giành được chiến thắng chỉ sau sáu tháng nữa. Vào thời
gian này, năm thế lực chủ chốt - Anh, Pháp, Nga, Đức, Áo -
Hungary - ném qua cửa sổ khoản tiền khổng lồ 3 tỷ đô-la mỗi
tháng, chiếm gần 50% tổng GDP của tất cả các nước này cộng lại.
Trong lịch sử chưa từng có cuộc chiến tranh nào lại ngốn nhiều
tiền của từ nhiều đất nước đến thế trong cùng một thời điểm.
Mỗi quốc gia lại vận dụng những biện pháp khác nhau để tạo
nguồn quỹ chi trả cho chiến tranh. Tuy nhiên, vẫn có một số cách
chung nhất. Nếu chỉ dựa vào thuế để trang trải khoản chi phí
