nhất ông mắc nợ là chính mình - là chính trí thông minh tuyệt đỉnh
và năng lực làm việc miệt mài cực kỳ ấn tượng của ông. “Dường như
chẳng có thứ gì đáng được coi là thiêng liêng đối với ông, ngoại trừ
đức tin vào bản thân, và đức tin ấy mãnh liệt đến nỗi nó không còn
là thứ gì riêng tư nữa. Ông thường phát biểu những câu nói sặc mùi ‘ta
là một, là riêng, là thứ nhất’ và thây kệ, không cần để tâm xem liệu
người nghe có cho đó là những lời huênh hoang, khoác lác hay
không,” một quan sát viên đã viết như vậy. Và không giống như
một số kẻ tham vọng lập thân vẫn thường cố che đậy suy nghĩ cay
độc của mình bằng cái mẽ ngoài bặt thiệp khác, ông không bao giờ tỏ
ra vồn vã muốn chinh phục mọi người. Mãi về sau này, khi những
cá tính thật của ông đã lộ diện, một chính trị gia đã viết, “Ông ta là
một người xa cách, kỳ dị, cô độc, không có kẻ nào bâu xâu xung
quanh mà cũng chẳng thấy bè phái nào ủng hộ ông cả. Ông không có
bạn, chỉ có thù.” Song không một ai có thể phủ nhận tinh thần tự
giác, nhiệt huyết, và ý chí nỗ lực không mệt mỏi của ông cả.
RẮC RỐI LIÊN QUAN đến những khoản bồi thường chiến
phí của nước Đức - cụ thể là, tổng chi phí chiến tranh mà các nước
thắng trận, đặc biệt là Anh và Pháp, có thể đòi nước Đức phải chi trả
- sẽ còn ám ảnh nền tài chính của toàn châu Âu trong suốt hai mươi
năm tiếp đó. Có thể cuộc chiến đã kết thúc, song những xung đột
không vì thế mà chấm dứt. Trong Hội nghị hòa bình Paris, khai
mạc tháng Một năm 1919, không có vấn đề nào lại “gây nhiều rắc
rối, bất đồng, mệt mỏi, và trì hoãn bằng,” đó là lời nhận xét của
Thomas Lamont, thành viên của phái đoàn đàm phán Mỹ, khi hồi
tưởng lại chuyện này.
Tất cả những người có mặt tại Paris đều đoan chắc rằng nước
Pháp, đất nước đã chịu nhiều thương vong và thiệt hại dân sự
nhất, sẽ là lực lượng nhiệt tình ủng hộ việc áp đặt những khoản bồi
thường chiến phí nhằm trừng phạt nước Đức nhất. Song hoá ra lại
