nhiều nhờ chị em, anh em Nam phần, chúng tôi vẫn tự lấy làm hối hận. Nói
đến đây càng khiến cho chúng tôi ngậm ngùi mà bi cảm vô cùng. Thôi, đất
vàng một nắm, giấc mộng ngàn thu, sự nghiệp anh hùng ngày nay hệt cuộc.
Chúng tôi chỉ mong mỏi sau này những người kê chí liên sinh, làm cho vẻ
vang dân tộc Việt nam ta, thì linh hồn tiên sinh sẽ được yên ổn mà ngậm
cười nơi chín suối vậy”.
Bài điếu văn của hội “Tương Tế Gò Công”, có những câu: “Vậy chúng
tôi cúi xin cụ an giấc nghìn thu nơi nghĩa địa Gò Công chúng tôi. Chúng tôi
nguyện sẽ xem xét, giữ gìn, bồi bổ phần mộ cụ đời đời. Gạt lệ dâng lời
thành thật chúc cho hương hồn cụ cõi thọ tiêu diêu”.
Bài điếu văn của đại diện thợ thuyền sở Ba-son: Anh em tâm huyết ta ơi!
Đường hãy còn nhiều nơi chông gai, vậy thì đồng bào ta vin lấy nhau, noi
dấu tiền nhân, cho người quá vãng ngậm cười nơi cõi thọ.
Trước mộ phần, cúi lạy đại nhân, Phan chí sĩ linh hồn xin chứng!”
Tiếp theo là “Lời đạt” của uỷ ban tổ chức lễ báo tin cùng toàn thể đồng
bào trong nước. Đọc lời hiệu triệu này chúng ta hiểu được ảnh hưởng lớn
lao của cụ Phan Chu Trinh đối với quốc dân lúc bấy giờ:
Hỡi anh chị em! Hỡi ơi, trời gieo hoạ lớn cho non sông Việt nam ta, cho
cả đồng bào Hồng Lạc ta làm cho một vị ái quốc anh hùng, bấy lâu lưu lạc
nước ngoài, nay mới về đây, chí cao chưa toại, nghiệp cả chưa thành, đã vội
ngậm hờn nơi chín suối. Ấy là cụ Phan Chu Trinh tạ thế.
Cụ Phan Chu Trinh là người đã bước thứ nhứt trên con đường cải cách
chính trị của quốc dân trong vòng 20 năm, cụ đã bỏ nhà cửa, vợ con, bị đày,
bị tù, để cầu cho dân ta được mau tiến hoá. Công nghiệp ấy lớn biết là
dường nào. Nhứt là trong nước suy kém, trò đời đảo điên mà được có một
người nhân cách cao thượng, khí tiết hào hùng như cụ, thì thật là vẻ vang
cho dân tộc ta lắm! Đối với người có công, chúng ta há chẳng nên biểu
dương và sùng bái hay sao? Nếu cụ Phan Chu Trinh mà không được hưởng
cái lễ long trọng này, thì những người như cụ sông đây ai còn thiết gì đền
