Bách” (Lebaste, điền ông Kho (Gressier), điền Hélène ở Phụng Hiệp, điền
Cờ Đỏ…) Mỗi điền như vậy là những chỗ bất khả xâm phạm nếu không
được phép của chủ điền. Những ngày lễ lớn, đám cưới, đám giỗ, trong điền
đều có những cuộc vui chơi cho tá điền và gia đình: Đá gà, hối me, tứ sắc,
đốt pháo hay những cuộc tranh tài thể thao.
“Nhà ông Chủ Lý thuộc vùng kinh Bà Hương, nên cũng gọi “điền Bà
Hương Chánh”, trước năm 1945, nhà ngói san sát liền nhau thành hai dãy
phố, dọc theo con kinh đào. Hai bên bờ kinh có trồng hàng me che bóng
mát, sau năm 1945 chỉ còn đồng hoang vu… Thậm chí nhà villa của cậu Ba
Chen (Trần Đắc Chương) đẹp không thua villa đất Sài Thành, nhà ông Chủ
Lý 3 căn nền đá, cất theo lối cổ và luôn nhà cậu hai Trần Đắc Vĩnh, nhà lầu
vách bọc hàng rào sắt cỡ lớn bằng cườm tay, thảy đều thành bình địa, không
còn cục gạch, miếng ngói làm dấu tích cơ nghiệp xưa (do lịnh tiêu thổ
kháng chiến của Việt Minh)”. Trong một đoạn khác, cụ Vương kể lại:
“Những chỗ tôi thích nhứt là vườn rau Hai Vinh và ao nuôi cá tôm.
Mương đào nước chảy, thì Vĩnh nuôi cá đủ thứ, đủ giống: Từ cá trê vàng
buồm đến tôm, loại tôm càng lớn. Giờ nào, buổi nào có khách tới nhà,
muôn ăn thứ gì đều có sẵn: Tôm nhúng dấm, tôm luộc, tôm càng nướng”.
(“Hơn Nửa Đời Hư”, trang 395).
Học giả Nguyễn Hiến Lê, hồi còn làm sở Công chánh, trong một chuyến
đi đo mực nước sông để phác hoạ dự án đào kinh vào năm 1939, có tới
Đồng Tháp Mười, đã kể:
Chủ điền trong này (Đồng Tháp Mười) là những ông vua nhỏ. Chánh
tham biện có vô nhà họ, thấy rượu mà thèm. Họ mua từng thùng để đãi
khách quý… Khi tới Gò Đa, chúng tôi đi qua một trại rất lớn có cày máy.
Chủ điền vui vẻ tiếp đãi giữ chúng tôi lại ăn cơm. Chỉ trong một giờ, trên
bàn có 6, 7 món ăn. Rượu quý, trái cây, bánh ngọt rất nhiều. Đĩa chén toàn
là đồ Limoges, ly bằng pha lê”. (“Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười”, trang
91).
Trong phạm vi Đồng Tháp Mười, nhiều đại điền chủ có trên vài chục
ngàn mẫu đất là chuyện thường như gia đình các con ông Huyện S (Lê Phát
