chài lúa cho làng để cất trường học. Bà Huyện Xây ở Vũng Liêm, cứ mỗi
ngày rằm lớn thường làm chay, phát chẩn, dựng rạp trước nhà để đãi người
nghèo, hành khất… Không phải hễ phú quý thì tàn ác mà nghèo khổ là đạo
đức, đáng thương hại tất cả.
Trung thành với chủ trương từ trước tới nay, chúng tôi không phê phán
công việc làm ăn của họ mà chỉ liệt kê, tìm hiểu. Một nguồn gốc của sự
giàu sang phú quý khác, được cắt nghĩa bằng thuyết phong thuỷ. Tuy mơ
hồ, nhưng hồi trước ai cũng tin vào thuyết này. Con người sống nhờ đất.
Đất tạo ra của cải nuôi sống loài người. Con người không thể tồn tại nếu
thiếu đất. Lịch sử Đông Tây kim cổ chứng minh rằng vấn đề ruộng đất là
nguồn gốc mọi sự bất hoà trong mỗi gia đình, sự xích mích giữa dòng họ,
sự tranh chấp trong làng xóm, láng giềng và là nguyên nhân của các cuộc
chiến tranh. Nói cho cùng, nguyên nhân gây ra hai cuộc thế chiến hồi đầu
thế kỷ 20 này cũng chỉ là cuộc tranh chấp đất đai mà ra. Đất nào sinh ra
người nấy. Thuyết phong thuỷ giải thích tại sao có “địa linh sinh nhân kiệt,?
Theo quan niệm cổ, ông bà ta cho rằng cuộc đất linh thiêng do núi sông ùn
đúc, đã sản sinh những anh hùng, hào kiệt. Đó là thế đất kết tụ khí thiêng
sông núi, đồng bằng như một sự kết hợp hài hoà, mà những người am hiểu
địa lý không thể biết được?
Ngày nay, khoa học chưa tìm ra mối lương quan ấy. Tuy vậy các nhà
doanh nghiệp, nhứt là ở Á Châu, mỗi khi tìm co sở thiết lập hãng xưởng,
noi mở văn phòng, luôn luôn nhờ thầy địa lý tìm thế đất vượng phát. Cũng
có khi gặp thế đất xấu, nhưng do nhu cầu làm ăn, họ phải “cải tạo bằng cách
trấn yểm. Quan niệm về địa lý phong thuỷ còn giải nghĩa tại sao có những
người hồi hàn vi lao đao khổ sở, không có cục đất chọi chim, mà chỉ trong
một thời gian ngắn trở nên giàu có, trở thành những thế gia vọng tộc, dòng
họ nhiều đòi hưởng phú quý. Trái lại, có những người đang giàu có, hưởng
phú quý vinh hoa, làm ăn phát dạt, phút chốc sụp đổ, trở thành trắng tay.
Viết được loạt bài này tôi mắc nợ ơn nghĩa nhiều người. Trong số đó có
nhà văn và bạn đồng hương cũ Hồ Trường An, giúp chúng tôi rất nhiều tài
