Nạn “Bạch Đồng” 1915
Mười năm sau, Gò Công phải chịu thêm một thiên tai nữa: Cơn hạn hán
kéo dài, làm mùa màng tiêu tan, dân trong xứ gọi là “nạn bạch đồng”. Hồi
đầu thế kỷ 20, nông dân làm ruộng phải tuỳ thời tiết. Năm nào mưa thuận
gió hoà, mùa màng trúng, đem ấm no, trái lại, dân tình đói khổ. Vì lẽ đó,
mọi người đều tin tưởng ở trời đất và thần linh, là những kẻ có quyền ban
phúc lợi hay trừng phạt bằng cách gây thiên tai. Theo ông bà kể lại năm ấy
(1915), kể từ tháng 7 trở đi, trời nắng gắt không một trận mưa. Nhiều đám
ruộng mạ gieo lên xanh, cháy khô, héo úa. Nếu chỗ nào cày cấy được nước
ruộng nóng quá, chẳng bao lâu mạ, lúa cũng vàng, tháp, không trổ bông nổi.
Khắp nơi ruộng nứt nẻ, mạ khô như rơm một màu trắng bạc, nên dân chúng
gọi thiên tai đó là “nạn bạch đồng”
Nắng gay gắt tiếp tục từ ngày này qua ngày khác, làm cho ao, vũng,
đìa… khô cạn nước. Thậm chí các sông rạch nước cũng không dâng cao
được. Gió Đông Nam thổi hây hây suốt ngày. Đêm, trời cao lồng lộng, sao
tỏ rạng như băng, là triệu chứng những ngày nắng gắt.
Dân ta vốn tin quỷ thần, trời đất, nên gặp thời tiết khắc nghiệt thường cho
“trời, quỷ thần hành”. Họ đặt bàn hương án trước nhà, bày đồ cúng tế, vái
lạy cầu mưa. Nhiều làng tổ chức các cuộc “cầu đảo” làm náo dộng trời đất,
hy vọng mưa xuống. Họ tổ chức thành một đoàn vài trăm người như cuộc
biểu tình ngày nay, đi khắp làng xóm: Dẫn đầu là ông Địa và ông Rồng.
Người làm ông Địa mặc áo rộng xanh, tay cầm quạt đi trước. Kế đến là ông
Rồng mang đầu rồng, áo rằn ri xanh trắng. Tiếp theo là hai người khiêng
trống, phèn la. Dẫn đầu là người thủ xướng cầm hai thanh trẻ vừa hái vừa
nhịp “lắc cắc”, trong khi ấy, trống đánh “thùng! thùng!” “lùng tùng phèn”.
Những người nối gót theo đoàn cầu đảo đều cầm cái dầm hay chèo, dẫn tới
bờ sông hay đi dọc theo đường cái. Tất cả cùng hát:
- Câu trời mưa xuống “lắc cắc, tùng phèn”
Cho dân làm ruộng. Hò la hối! “Lắc cắc, lùng tùng phèn. Tùng phèn!”
