thích tường tận những kho báu đất sét phong phú của nó, chúng ta biết rõ
hơn về người Sumer, nền văn minh đầu tiên của thế giới. Kỹ thuật nông
nghiệp và quản lý của người Sumer bị xuyên tạc một cách lạ thường (Người
Sumer có hai trăm từ chỉ dùng để diễn tả những chủng loại cừu); toán học
của họ cho phép họ lấy căn bậc hai, bậc ba và tính chính xác diện tích của
một thửa ruộng hay một tòa nhà và cho phép họ đào hay mở rộng kênh đào.
Y khoa thì rất thiết thực chứ không phải là ma thuật và dược điển của họ kê
cách chữa trị cho mọi thương tích và bệnh tật, từ vết thương chiến trận đến
bệnh hoa liễu.
Chúng ta còn biết nhiều về trí tưởng tượng của người Sumer. Sách
hướng dẫn thường được viết nhân danh Thiên Chúa: cẩm nang trồng trọt
(luôn là cuốn sách bán chạy nhất, vì cuốn sách này có mặt khắp mọi nơi
trong những tàn tích của người Sumer) được xác nhận là do thần Ninurta -
một vị thần vĩ đại trong số các vị thần của người Sumer - viết. Ninurta được
mệnh danh là “người nông dân đáng tin cậy của Enlil”. Người nông dân
được khuyên nên theo dõi vụ mùa cẩn thận và phòng ngừa chặt chẽ, kể cả
con người và siêu nhiên: “Sau khi chồi trồi lên khỏi mặt đất”, người nông
dân phải đuổi những con chim đang bay lượn, đồng thời phải cầu nguyện
thần Ninkilim, nữ thần chuột đồng, để bà đuổi những loài gặm nhấm không
cho chúng phá các hạt đang nảy mầm. Ngay cả quá trình ủ bia (người Sumer
là những bợm bia) cũng có thần hỗ trợ, thần Ninkasi, nữ thần có được cuộc
sống nhờ “nước sạch sủi bọt”, tên của nữ thần có nghĩa là “người đàn bà làm
thỏa mồm”. Người Sumer quan niệm rằng Ninkasi là người ủ bia cho các vị
thần, bà “nung bằng cái xẻng cao ngất lúa mạch nẩy mầm”, “trộn lúa mạch
bappir có hương vị ngọt ngào”, “rót bia thơm ngát vào bình lahtan giống
như hai dòng sông Tigris và Euphrates được hợp nhất lại’”.
Người Sumer thực dụng, những thương gia giáng thế chỉ quan tâm đến
việc tính toán trong phạm vi của các thửa ruộng và sức chứa của các nhà kho
hơn là thực hiện các công việc khác. Nhưng điều này không có nghĩa là họ
không có thể giới quan, ngoài lòng ham muốn kiếm được tài sản đều đặn.
