trong giai đoạn sau đó, và tôi thấy không có lý do gì đề làm người đọc lẫn
lộn trước khi tôi đi đến một sự tranh luận về Danh xưng của Chúa.
Quả thực, tôi đã đơn giản những vấn đề phức tạp trong toàn bộ bài viết
nên những dòng tranh luận của tôi có thể rõ ràng hơn. Chẳng hạn, tôi nhận
thức rằng một số người cho là ‘Vị Hoàng đế đầu tiên trên thế giới” không
phải là Hammurabi mà là bậc tiền bối của ông, đó chính là Sargon Akkad.
Tôi cũng nhận thức được rằng thế giới quan của người Sumer chứa đựng
nhiều thành tố của đạo đức chân chính hơn là tôi phải dừng lại để giải quyết.
Cụ thể là, các hoạt động từ thiện hoàn toàn không được xem thường: giống
như người Do Thái trong sách Leviticus 19:9-10, người Sumer được khuyên
bảo là không được khai phá hoàn toàn ruộng đồng của họ vào mùa gặt hái
mà phải chừa lại các hạt lúa mạch cho những người lượm lặt - những góa
phụ và trẻ mồ côi không có thức ăn nào khác. (Và vị nữ thần bảo vệ những
con người đáng thương này cũng là một vị nữ thần sẽ phán xử loài người.) Ở
mức độ cao hơn, mặc dù tôi không tham khảo trực tiếp những phân tích hiện
đại quan trọng về cuốn Chúa sáng tạo ra thế giới của các tác giả như
Kierkegaard và Freud, sự vắng mặt tên tuổi của họ trong sách này không nên
coi đó là bằng chứng đế cho rằng tôi lờ đi những đóng góp của họ, mà thực
chất ở đây tôi muốn bày tỏ sự phát triển, mà sự phát triển đó là chủ đề chính
của tôi.
Những trích dẫn các nguồn tài liệu Ai Cập được lấy từ văn chương Ai
Cập cổ xưa nhất: của Ptahhotpe (thế kỷ thứ 24 trước Công nguyên) và của
một vị vua (năm 2000 trước Công nguyên) mà danh tánh của ông đã bị mất
nhưng luận thuyết của ông về vương quyền vẫn còn được bảo tồn trong cuốn
Dạy dỗ cho Merikare, con trai và là người kế vị ông. Những điều này còn có
thể tìm thấy trong cuốn Văn chương của Ai Cập cổ của Kelly Simpson (New
Haven 1973). Đối với thảo luận chi tiết về lịch của người Maya và những
bậc tiền bối của họ, hãy xem trong cuốn Từ điển minh họa về Chúa và các
biểu tượng của Mexico và Maya xưa của Mary Miller và Karl Taube
(London và New York 1993); đối với việc xem xét thú vị của yếu tố chu kỳ
