Nhưng nếu chúng ta sử dụng những điều mà những lời gợi ý còn lại
trong “hồ sơ” thời tiền sử (prehistory) và thời thự sử (protohistory), thì
chúng ta cần phải đi đến một kết luận không mong đợi rằng những phát
minh và khám phá của họ được tạo ra nhờ sự trợ giúp của sự sống sót và
thịnh vượng - những dụng cụ và lửa, sau đó nông nghiệp và gia súc, rồi đến
sự tưới tiêu và xe kéo - họ không cho là những sự đổi mới. Đây là những
món quà từ bên ngoài thế giới, thuộc cõi vĩnh hằng ban tặng. Mọi bằng
chứng hướng về đó là, theo quan điểm tôn giáo cổ đại, sự tưởng tượng về vũ
trụ hoàn toàn theo chu kỳ. Những giả định mà con người cổ đại đưa ra về
thế giới là, trong tất cả những điều cốt yếu của họ, hơi khác với những giả
định mà những xã hội khác như Hy Lạp và Ấn Độ sau này đã đưa ra theo
cách phức tạp hơn. Như Henri-Charles Puech nói về quan điểm của người
Hy Lạp trong tác phẩm Con người và Thời gian. “Không có sự kiện nào là
độc đáo cả, không có cái gì được thông qua ngoại trừ một khi…; mọi sự
kiện đã, đang và sẽ được thông qua vĩnh viễn; những cá nhân tương tự đã,
đang và sẽ xuất hiện ở mọi chu kỳ”.
Người Do Thái là những người đầu tiên phá bỏ chu kỳ này và tìm ra
cách tư duy và trải nghiệm mới, cách hiểu và cách cảm nhận mới về thế giới.
Chính vì vậy, có thể cho rằng những quan điểm của người Do Thái là tư
tưởng hoàn toàn mới trong lịch sử nhân loại. Và thế giới quan của người Do
Thái đã trở thành một bộ phận quan trọng trong thế giới quan của mỗi chúng
ta, đã ngấm sâu vào máu thịt của chúng ta.
Kinh thánh là tư liệu nổi bật nhất về kinh nghiệm tôn giáo của người
Do Thái, một kinh nghiệm không phai nhạt; thậm chí gây ra căm phẫn khi
người đọc nhận thấy nội dung chống lại những chuyện hoang đường trong
những tác phẩm văn học cổ đại khác. Thuật ngữ Kinh thánh có nguồn gốc từ
dạng thức số nhiều của từ “biblia”, nghĩa là “những quyển sách”. Và mặc dù
Kinh thánh được xem là một tác phẩm viết về xã hội Tây phương - nguồn tư
liệu nền tảng - Kinh thánh chính xác là một bộ sưu tập những tác phẩm, một
thư viện đa dạng được viết hầu như hoàn toàn bằng tiếng Hebrew (tiếng Do
Thái cổ) trong suốt một quá trình hàng nghìn năm.
