ngay cả tên ăn mày hay trộm cắp, bất kể tài năng, khuynh hướng, thị hiếu,
năng lực của chúng, cũng như nghề nghiệp và chủng tộc của tổ tiên chúng.”
Con người với thuyết hành vi.
Nhân cách. Nhân cách sẽ là một tổng hợp những thói quen, phản xạ,
bị điều kiện hóa một cách tuyệt đối bởi các tình huống. Vì thế, không hơn
không kém, con người chỉ là sản phẩm của các tình huống mà thôi.
Tư duy. Đó chỉ là một hành vi sinh lý đơn thuần chủ yếu để nói
chuyện với chính mình. Chúng ta nên nhớ lại lời nhận xét nổi tiếng này
“Não bộ phát sinh ra tư duy cũng như lá gan tiết ra mật vậy.”
Lương tâm? Dù chưa được lý giải, nó vẫn là một thực tế. Nó phát
sinh từ não bộ và biến mất theo nó.
Căn bệnh tinh thần. Đây là một mâu thuẫn (giống trường hợp con
chó) giữa những phản xạ kích thích và những phản xạ bị trì hoãn (chúng ta
sẽ gặp lại điều này khi nghiên cứu về Freud).
Nói chung: con người sẽ là một cỗ máy tuyệt hảo, nhưng cũng chỉ là
một cỗ máy mà thôi với một bàn phím rộng lớn. Sẽ không có sự khác biệt
nào với con thú, ngoại trừ những rắc rối của con người do số lượng tế bào
thần kinh nhiều hơn. Một cỗ máy, không có tự do hoặc bất cứ một trách
nhiệm nào…
Như thế, theo thuyết hành vi, con người chỉ là một tổng hợp vô cùng
phức tạp của các phản ứng, ngay cả với những năng lực bậc cao cũng như
những hành vi sơ đẳng.
SỰ KHIÊM TỐN BẮT BUỘC
Chúng ta phải nhìn nhận rằng nếu tình thế này là thật, ít ra nó cũng
mang lại một kết quả: đó là loại bỏ tính kiêu căng đôi khi vô lý của con
người, và thỉnh thoảng giúp cho con người nghĩ lại thân phận của chính
mình… Nó sẽ loại bỏ những phán xét, khinh bỉ, chê trách giữa con người
với nhau; và con người trở nên khiêm tốn trước vũ trụ và cảm nhận mình là
một chi tiết ý thức của nó.
