Một khi nói đến “mặc cảm” là nói đến “tập hợp”. Chúng ta hãy thí
dụ có nhiều xung động vô thức liên quan đến chỉ một vấn đề. Chúng ta hãy
thí dụ các xung năng đó bị ức chế hết cái này đến cái khác. Tôi lấy lại cái thí
dụ đó và tưởng tượng người anh trai ức chế, trong một thời gian dài, các
xung động tính dục đối với đứa em gái. Chuyện gì sẽ xảy ra? Số lượng các
“mảnh vỡ” bị ức chế sẽ lớn dần cho đến khi biến thành một khối để phát
sinh một mặc cảm. Như vậy, mặc cảm này là một hệ thống của tư duy; và nó
luôn chứa nhiều cảm xúc thống khổ. Đó là cuộc đấu tranh nội giới dai dẳng
kinh hãi giữa “Siêu Ngã” với “cái ấy”. Điều này càng khủng khiếp hơn khi
chủ thể không hề ý thức được những yếu tố gây ra cuộc chiến đó; anh ta chỉ
thấy các bọt hơi bị bể trên bề mặt, nghĩa là chỉ các triệu chứng mà thôi.
Một chút nữa đây, chúng ta sẽ thấy (các Mặc cảm Nghiêm trọng) có
vài mặc cảm tự động bắt đầu hình thành ngay từ thời ấu thơ; chúng tương
ứng với vài thời kỳ khó thích nghi. Đương nhiên chúng có thể mau chóng bị
suy yếu đi. Và nếu không bị suy yếu, chúng sẽ cắm rễ trong vô thức và trở
thành nguồn gốc của mặc cảm. Gốc rễ này bắt đầu sống và chỉ huy những
cảm xúc khác, tạo ra một gốc rễ khác, và cứ tiếp tục mãi như thế…
Trong trường hợp này, nếu cá nhân vận dụng hết những khả năng có
thể thì chuyện gì sẽ xảy ra? (Thí dụ anh ta đối mặt với vài tình huống mà
anh ta phải thích nghi?). Toàn bộ nhân cách của anh ta phải chuyển động, kể
cả mặc cảm. Đáy hồ động đậy và khuấy động. Các triệu chứng sẽ trồi lên bề
mặt: mặc cảm tự ti, ám ảnh, định kiến, lo âu, nhất là nỗi lo âu dưới mọi
dạng và cường độ.
Nhờ đó mà Freud khám phá ra tâm phân học.
Chúng ta biết ông có làm việc với Charcot và Bernheim.
Tham gia các cuộc thí nghiệm quan trọng về thuật thôi miên, ông đã
nhận thấy như sau: người diều khiển gợi một ý. Ý này đi vào vô thức của
chủ thể và tạo một nhân riêng biệt. (chúng ta có thể so sánh nó với “cái ấy”
mà trong đó hình thành một mặc cảm). Chủ thể được đánh thức, và không
phải cái ý đó xuất hiện mà là triệu chứng.
