2– Sự chống đối bị ức chế là một nguyên nhân khác của sự lo âu.
Sự chống đối này thường xuất hiện trong môi trường gia đình hoặc tại nơi
làm việc. Nếu một bậc cha mẹ là người thống trị, chuyên quyền và khô
khan, thì đương nhiên sẽ khởi phát sự chống đối nơi đứa trẻ. Nhưng sự
chống đối này thường bị dồn nén trước khi đến được ý thức (như chúng ta
đã thấy ở phần trước). Tại sao? Bởi vì cái đạo lý của Siêu–ngã cấm đoán
mọi phản kháng lại các bậc cha mẹ. Vì thế nỗi lo hãi tiềm thức được lý giải
bằng những triệu chứng: giấc mơ, hồi hộp, mồ hôi, choáng váng, liên tục lo
âu, v.v…
Thí dụ thông thường của nỗi lo âu chống đối nhẹ. Y. là nhân viên
văn phòng. Anh ta làm việc với nỗi lo sợ âm thầm và liên tục; anh ta luôn
“cảm thấy mình có tội”
a) anh ta cảm nhận sự thù nghịch mãnh liệt với ông sếp của anh ta,
người sếp mà anh ta khinh bỉ.
b) sự thù nghịch này làm cho anh ta co cúm và tạo ra cảm xúc. Đúng
ra các cảm xúc này phải được giải tỏa.
c) nhưng nếu Y biểu lộ sự thù nghịch này, ông sếp có nguy cớ chống
lại anh ta. Nhưng mà đối với Y, sự dửng dưng hoặc sự chống đối những
người khác đều phát sinh ra sự lo âu và trạng thái khó chịu “ở bên trong”
Ở đây chúng ta lại gặp những dấu vết của mặc cảm OEdipe. Vì vậy
chúng ta có:
a) sự chống đối của Y. Cái nhu cầu giải tỏa sự chống đối này, và nói
với ông sếp “những gì anh ta nghĩ về ông ta”; ý muốn biểu lộ những dấu
hiệu khinh bỉ, nói lên những lời nhận xét đau như quất, v.v…
b) thay vì thế, Y rất tử tế và ân cần. Anh ta công nhận bất cứ những
gì ông sếp nói. Anh ta tự đặt mình “ở dưới” ông ta. Anh ta làm như thế nào
đó để ông sếp nhận thấy sự hoàn hảo của công việc làm. Người ta có thể
nghĩ rằng Y, muốn người ta chú ý, “muốn lấy điểm”, là một thằng hèn nhát,
v.v… Nhưng sự thật hoàn toàn không phải như thế! Sự thật là Y không thể
nào chịu được sự thù nghịch của những người khác. Y nhận thấy mình có
