tôn, thì sẽ có nguy cơ chuyển giao một cách độc đoán những gì mà người ta
cho là chân lý. Nhưng người ta không thể chuyển giao chân lý: mỗi người
phải tự tìm lấy nó. Người giáo dục phải là một tinh thể sáng chói…Nếu ông
ta nghĩ mình là cấp trên, ông ta sẽ cố định ông vai trò đó, và cố hết sức mình
để bảo vệ vai trò đó. Uy thế của ông ta đã trở thành một ý muốn vô thức
rằng mình có lý.
Hơn nữa, rất nhiều nhà giáo dục (các bậc cha mẹ hoặc giáo sư) rất
cần cảm thấy họ là bề trên (đây là trường hợp của những người bị mặc cảm
tự ti, của tất cả những người chuyên quyền). Vì vậy đó là một nhu cầu bệnh
hoạn của sự kính trọng (thường là vô thức), sự tôn kính, khâm phục, v.v…
Những nhà giáo dục đó muốn người được giáo dục phải chấp nhận
vô điều kiện các chỉ thị, sự thật, nguyên tắc; họ sẽ trở nên thù địch nếu
người kia không làm như thế.
Một khi bắt buộc đứa trẻ chấp nhận uy quyền, người ta ức chế trí tuệ
và sự tự phát của nó. Người ta bắt buộc nó phải thu hẹp sự sáng suốt và tinh
thần của nó. Người ta ngăn cản nó nhận thức các giá trị nhân bản tương ứng
với chính con người của nó. Cảm thấy là cấp trên có nghĩa là “thống trị” và
áp đặt một sự chỉ huy được xác lập xuyên qua “cái tôi” bị biến dạng. Đến
lúc đó nhà giáo dục có được cảm giác uy quyền để cứu vớt sự bất lực của
ông ta… (và đây cũng là trường hợp của các bậc cha mẹ và các giáo sư rối
loạn tâm lý, của vài người trưởng nhóm, của vài nguyên thủ quốc gia)
Hoàn toàn trái lại, nhà giáo dục phải đắm mình trong sự khiêm tốn
sâu lắng. Có phải ông ta ngày nào cũng phải học thêm hay sao? Chỉ với sự
khiêm tốn mới cho phép ông ta giữ được một tinh thần cởi mở và sẵn sàng.
Dạy dỗ một đứa trẻ có nghĩa là “đặt mình vào vị trí của nó”. Làm sao người
ta có thể làm việc đó nếu tâm trí của họ chứa đầy cặn bã kềm hãm trí tuệ và
khóa chặt nó lại?
Một nhà giáo dục thực thụ phải có nội tâm sung mãn. Ông ta ban
tặng và không hề nghĩ đến việc nhận lấy. Đối với ông ta vinh dự, sự biết ơn,
quyền lực phải không là cái gì cả. Ông ta không hề có cảm giác ưu thế, và
