Thí dụ: một người nào đó không chuyên môn trong lãnh vực nào đó
trò chuyện với một chuyên viên. Người ta sẽ nhận thấy người cầu toàn gật
đầu với nụ cười mỗi khi nghe một từ, một điều gì đó mà người kia nói ra;
dường như muốn xác định “phải… đúng…tôi biết rõ việc đó… tôi rất quen
với việc đó” trong khi anh ta không biết bất cứ điều gì cả. (Một tình huống
mà đối với một người tự nhiên sẽ phản ứng hoặc bằng sự dửng dưng vì sự
thiếu hiểu biết của mình, hoặc bằng những câu hỏi. Ngoài ra ở đây, người
cầu toàn có thể phản ứng lại bằng” cách đặt nhiều câu hỏi mà anh ta không
hề quan tâm đến, nhưng để chứng tỏ anh ta thông minh và lịch thiệp.)
Chẳng hạn như một trường hợp cầu toàn khác “nặng hơn một chút”
là một người thư ký đánh máy. Tính nhút nhát của cô ta bắt buộc cô ta phải
hoàn thiện công việc làm của mình và có một trí tuệ hoàn hảo cho cái công
việc đó. Người ta đề nghị công việc thư ký cho cô ta. Cô ta từ chối với một
lý do nào đó; bởi sự e ngại trong nỗi sợ hãi bị người ta nhận thấy mình
không đủ năng lực, một tình huống mà sự cầu toàn của cô ta cũng không tài
nào thích ứng được.
Bây giờ là một trường hợp cầu toàn “nặng ký”: thái độ bên ngoài
của “một đức ông”, hoàn hảo, dửng dưng và thanh thản. Dù đang nghèo đi
nữa, anh ta vẫn trả tiền cho mấy người khác. Anh ta từ chối số tiền được
hoàn trả lại bằng cách cao giọng và bình thản nói “Coi nào, chuyện đó có
đáng gì đâu”. (có nghĩa là: sự cầu toàn làm một đức ông của tôi còn quan
trọng hơn thứ đó nhiều…). Có được vài vé xem kịch, anh ta sẽ ban tặng cho
bạn bè mình mặc dù anh ta rất muốn xem vở kịch đó (với ngụ ý là “như thế,
mấy người đó biết là mình có nhiều mối quan hệ rộng rải… và họ sẽ đánh
giá mình cao hơn nữa…”). Anh ta sẽ thực hiện cho những người khác hết
vụ vận động này đến vận động khác, anh ta kiếm cả những công việc làm
nữa (mà anh sẽ luôn đề cập trong câu chuyện với vẻ dửng dưng “ồ, đối với
tôi chuyện đó có nghĩa gì đâu, có đúng không?…).
Anh ta sẽ quậy trời phá biển để giúp đỡ những người khác. Và cũng
vì “cho những người khác”, anh ta sẽ cảm thấy dễ chịu trước những người
mà anh xin xỏ. Có phải đây là sự an toàn được tượng trưng bằng vai trò của
