HỒI ỨC TỪ MARIPOZA
Tôi đến Maripoza trong thời gian rất ngắn, giống như chỉ lướt qua và
cũng chỉ thăm thú qua loa vùng lân cận. Nhưng có lẽ tôi sẽ dừng lại lâu
hơn ở thành phố và cả ở địa hạt này nữa, nếu như biết rằng cách thành
phố chỉ mười mấy dặm, nguyên mẫu Người gác đèn biển của tôi đang
cư trú trong một khu rừng. Cách đây không lâu, ông M., người đã có
mặt ở California đồng thời với tôi, sau khi đọc Người gác đèn biển, đã
kể cho tôi nghe về cuộc gặp gỡ với một người Ba Lan chiếm đất công
để ở giống hệt như nhân vật kia. Tôi xin kể lại câu chuyện đó một cách
trung thực như sau.
... Trên đường đến Big Trees, tức là đến với rừng gỗ khổng lồ của
California, tôi đã ghé vào Maripoza. Thành phố đó cách đây không lâu
có tới gần mười lăm ngàn dân, hiện nay chỉ còn một phần mười số
lượng đó. Ai cũng biết rằng trong Thế Giới Mới, các thành phố mọc lên
nhiều như nấm, song nó cũng thường có đời sống của loài bướm.
Chuyện đó cũng xảy ra cả với Maripoza. Cho đến khi con sông
Maripoza ánh lên đáy vàng, còn trên bờ sông lắng đọng những khối
kim loại quý màu xanh biếc thì đám thợ mỏ người Mĩ, bọn mafia người
Mehico và con buôn từ khắp thế giới kéo đến đông nhung nhúc, về sau,
toàn bộ đám người đó đều đã bỏ đi. Thành phố “vàng” không bền
vững, do số lượng vàng không chóng thì chày phải cạn kiệt. Ngày nay,
Maripoza có khoảng một ngàn dân, còn hai bờ sông Maripoza thì đã
phủ đầy những hàng liễu rủ, cây bông và những bụi cây rậm rạp khác.
Ở những nơi mà ngày xưa thợ mỏ mỗi tối thường hát: I crossed
Mississippi
, nay có chó sói réo gào. Thành phố có một đường phố,
trên đó ngôi nhà đẹp nhất là trường học; vị trí tiếp theo là thánh đường
Capitol, xếp thứ ba là khách sạn của ông Billing, người đồng thời cũng
là chủ nhân cả quán rượu và xưởng bánh mì. Vài cửa hàng khác có
trưng bày hàng dọc phố. Nhưng việc buôn bán rất hạn chế. Các cửa
