không gây ra một tác động nào đối với tình cảm mạnh mẽ chống dân nhập
cư tồn tại trong cộng đồng dân cư bản địa trước đây, những người đang vật
lộn để đối phó với các thay đổi chóng mặt của thế giới mà tại đó họ đã lớn
lên.
Sự thay đổi nhân khẩu học này đến lượt nó lại ảnh hưởng lên chính
sách đối ngoại của các quốc gia, đặc biệt là đối với Trung Đông. Ví dụ, về
các vấn đề như chiến tranh lraq hoặc xung đột Israel/Palestine, nhiều chính
phủ châu Âu dù sao cũng phải tính đến tình cảm của công dân Hồi giáo khi
hoạch định chính sách.
Các đặc tính và chuẩn mực xã hội trong nước của các quốc gia châu Âu
cũng bị ảnh hưởng. Các cuộc tranh luận về nữ quyền và khăn trùm đầu của
phụ nữ, những đạo luật ngăn cấm báng bổ, tự do ngôn luận và nhiều vấn đề
khác đều bị ảnh hưởng bởi sự hiện diện của một số lượng lớn người Hồi
giáo ở các khu vực đô thị của châu Âu. Câu châm ngôn của Voltaire nói rằng
ông sẽ bảo vệ đến cùng quyền ngôn luận của con người, dù chính ông thấy
lời nói đó chướng tai, đã từng được coi như một điều hiển nhiên. Ngày nay,
bất chấp vô số người đã bị giết vì những lời họ nói gây xúc phạm, cuộc
tranh luận kia đã chuyển hướng. Không hiếm gặp những ý tưởng cho rằng
những lời lẽ xúc phạm đến tôn giáo:nên bị coi là vượt quá giới hạn cho
phép, thậm chí có thể bị phán xử là bất hợp pháp.
Trong khi những người theo chủ nghĩa tự do trước đây hoàn toàn ủng
hộ Voltaire, thì hiện nay xuất hiện những sắc thái của chủ nghĩa tương đối.
Vụ thảm sát các nhà báo của tạp chí châm biếm Pháp Charlie Hebdo vào
năm 2015 kéo theo một làn sóng lên án và bài bác lan rộng; tuy nhiên, một
số trong thái độ lên án chủ nghĩa tự do đã nhuốm một sắc thái “nhưng có lẽ
những kẻ châm biếm cũng thật quá đáng”. Đây là một điều mới mẻ đối với
châu Âu trong thời hiện đại và là một phần của những cuộc chiến tranh văn
hóa, mà tất cả đều quay vòng trở lại thái độ đối với các cấu trúc chính trị của
châu Âu. NATO cũng bắt đầu chia rẽ cùng thời điểm với Liên minh châu
