ngôn và cũng là tục ngôn.
Căn cứ vào định nghĩa ấy qua sự nhận xét về nguồn gốc tục ngữ, qua
sự phân biệt một số câu thơ văn của nền văn học viết vì ý đúng lời hay mà
đã được truyền tụng như một tục ngữ với đại bộ phận tục ngữ do nhân dân
sáng tác và truyền đi, ta có thể kết luận ngạn ngữ gồm những tục ngữ do
nhân dân sáng tác và những lời hay ý đẹp ở tác phẩm viết được nhân dân
truyền tụng. Danh từ tục ngữ chỉ bộ phận do nhân dân sáng tác, có ý nghĩa
hẹp hơn ngạn ngữ và nằm trong phạm vi của ngạn ngữ.
Còn phương ngôn là danh từ để chỉ những tục ngữ lưu hành ở một địa
phương nào đó. Thí dụ : « cam Xã Đoài, xoài Bình Định », « dưa La, cà
Láng, nem Báng, tương Bần, nước mắm Vạn Vân, cá rô Đầm Sét » hay «
mít Thanh Chương, tương Nam Đàn »…
Thế còn tục ngữ và ca dao khác nhau thế nào ?
Tục ngữ và ca dao có khác nhau, nhưng cũng có liên hệ với nhau.
Về hình thức, thật khó phân biệt ca dao và tục ngữ, nếu chỉ dựa theo
câu dài hay câu ngắn. Thực ra có câu tục ngữ dài trên 14 tiếng. Thí dụ : «
Của làm ra để trên gác, của cờ bạc để ngoài sân, của phù vân để ngoài ngõ
». Nếu xét vần thì có tục ngữ không vần, có nhiều tục ngữ vần lưng, lại có
tục ngữ theo đúng hình dạng lục bát.
Xét nội dung và ý nghĩa, vấn đề sẽ rõ hơn. Tục ngữ là những nhận xét,
những kinh nghiệm được khái quát hóa, có tính chất phổ biến và nặng về lý
trí, suy luận. Do đó, từ xưa các triết gia phương Đông, phương Tây, phổ
biến triết học nhận xét của mình dưới hình thức tục ngữ (như Socrate,
Platon, Aristote, Khổng Tử, Mạnh Tử v.v…). Thí dụ Socrate có câu « Anh
hãy tự biết lấy anh » (Connais-toi toi même) ; Khổng Tử có câu « Tri vi tri
chi, bất tri vi bất tri, chi thị vi tri dã » (Biết thì bảo là biết, không biết bảo là
không biết, ấy là biết đó).
Ca dao biểu hiện những rung cảm của tâm hồn, biểu hiện nỗi giận,
ghét, vui, buồn, thương, nhớ của con người trước cảnh vật. Thí dụ :
