Đó cũng là một Werther theo tinh thần Rousseau, trở lại với thiên nhiên, tìm
niềm vui sống và cám hứng nghệ thuật trong sự hòa điệu với thiên nhiên,
trong sự trân trọng và yêu mến cuộc sống bình dị và thanh bạch nơi thôn
dã. Tuy nhiên, khác với nhiều cây bút đương thời, thiên nhiên được tác giả
miêu tả tài tình trong tác phẩm luôn luôn hòa quyện với nhân vật, luôn luôn
là một thiên nhiên sinh động, có hồn, mang nặng tâm trạng của con người.
Thiên nhiên ấy bừng sáng, diễm lệ, dạt dào sức sống và đầy thơ mộng khi
Werther ngất ngây trong cảm giấc hạnh phúc và cũng thật ảm đạm, u buồn
với những "ngọn cỏ lắt lay trong ánh nắng chiều tà", với những chiếc lá
vàng rụng rơi khi "mùa thu đã đến quanh tôi và trong tôi", khi Werther bất
hạnh trong tình yêu.
Sau cùng, cũng cần phải nói rằng, ngoài ý nghĩa phê phán xã hội sâu sắc
và tinh tế, ngoài sự phản ảnh đặc sắc thực trạng xã hội và sự cùng đường,
khốn quẫn của tầng lớp thanh niên trí thức cũng như tâm trạng uất hận và
nổi loạn của họ, Werther còn là một thiên tình sử, một tác phẩm đề cập sâu
sắc đến tình yêu lứa đôi. Với nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và khả năng
phát hiện thế giới nội tâm nhân vật, sử dụng cấu trúc tác phẩm theo trình tự
những bức thư tâm sự với một người tri kỷ tri âm, với một bút pháp miêu tả
thiên nhiên và tâm trạng nhân vật hết sức linh hoạt, tinh vi, giàu hình ảnh
và chất thơ, Goethe đã sáng tạo ra một Werther rất điển hình cho một
người tình của thời đại, thông minh, biết tự trọng, mê đắm đến tận cùng
cung bậc, một Werther yêu và được yêu rồi thất vọng với tất cả cái thế giới
nội tâm đa dạng, phong phú, phức tạp và uẩn khúc của chàng, với tất cả
những thăng trầm của tình cảm và suy tư, một Werther yêu hết mình và
đánh mất mình trong tình yêu đối với một thiếu nữ chàng cho là lý tưởng,
nhưng đã thuộc về kẻ khác, một Werther ngộ nhận được giải thoát khỏi mọi
sự kiềm tỏa xã hội và các chuẩn mực luân lý đạo đức bằng cách đắm chìm
vào thiên nhiên và vào một tình yêu đầy sự dâng tặng, tôn thờ hơn là được
đón nhận. Dù rất yêu Werther, dù cảm thông sâu xa với chàng và hòa điệu
với tâm hồn chàng, nhưng Lotte không thể vượt qua những quy ước xã hội,
