vào lời chứng thực của người khác,” ông khẳng định, và do đó thách
thức niềm tin vào một cách định giá con người ở xã hội ông thời ấy.
“Không lẽ cái gì được ca tụng đều trở nên tốt hơn? Không lẽ một viên
ngọc lục bảo xấu hơn nếu không được ca tụng? Và tương tự với vàng,
ngà, một bông hoa hay một cái cây nhỏ bé?” Thay vì bị hấp dẫn bởi
lời tán tụng hay tức tối trước lời xúc phạm của người khác, Marcus
muốn định vị bản thân theo cách mà ông vững tin: “Có ai đó sẽ khinh
bỉ ta ư? Hãy để hắn ta tin thế. Nhưng ta vẫn sẽ tin là ta không làm hay
nói bất cứ điều gì đáng khinh bỉ.”
3.
Từ điều nói trên, chúng ta không nên suy diễn rằng sự kết tội hay chỉ
trích người khác không phải lúc nào cũng là điều không đáng làm.
Không nên nhầm lẫn việc đánh giá giá trị của chúng ta bằng một
lương thức trí tuệ với việc trông đợi tình yêu vô điều kiện. Không
giống như cha mẹ hay những người yêu thương, những người có thể
coi trọng bất cứ thứ gì ta làm dù lỗi lầm của ta lớn đến đâu, các triết
gia tìm cách áp dụng các tiêu chuẩn vào tình yêu của họ - tránh biến
nó thành những thứ bấp bênh, phi lý trí mà thế giới rộng lớn hơn sẽ
lâm nguy nếu viện đến. Quả thực, có những lúc lương thức trí tuệ sẽ
đòi chúng ta khắt khe với bản thân hơn là người khác khắt khe với
chúng ta. Thay vì dứt khoát khước từ mọi hệ thứ bậc của thành công
và thất bại, triết học tái cơ cấu quá trình đánh giá, trao thẩm quyền cho
cái ý nghĩ rằng, hệ giá trị chủ đạo có thể gán một cách thiếu công bằng
rằng người này là đáng hổ thẹn còn người kia là đáng coi trọng. Trong
trường hợp bị đối xử bất công, nó cũng giúp chúng ta giữ vững suy
nghĩ rằng ta có thể được yêu ngay cả khi không ở trong cái vầng hào
quang xưng tụng của những người khác.
Triết học cũng không phủ nhận tiện ích của một số dạng thức lo âu
nhất định. Xét cho cùng, như nhiều tay mất ngủ nhưng thành đạt đã
