Từ “hợm hĩnh” được dùng lần đầu tiên ở Anh vào những năm 1820.
Người ta nói nó xuất phát từ thói quen của nhiều sinh viên Oxford và
Cambridge khi viết chữ “sine nobilitate” (không quý tộc) hay “s.nob”
bên cạnh tên của những sinh viên bình dân trong danh sách thi cử để
phân biệt họ với các sinh viên có cùng địa vị quý tộc như mình.
Trong buổi đầu của từ này, một “kẻ hợm” dùng để chỉ ai đó
không có địa vị cao, nhưng nó mau chóng mang nghĩa hiện đại, gần
như trái ngược hoàn toàn: chỉ ai đó khó chịu khi thấy người khác thiếu
địa vị cao, một kẻ tin vào một đẳng thức hoàn mỹ giữa thứ bậc xã hội
và giá trị con người. Trong Book of Snobs (Kinh thư về những kẻ
hợm) (1848), một luận văn tiên phong về chủ đề này, William
Thackery nhìn nhận rằng trong hai lăm năm trước đó, bọn hợm đã “lan
tỏa khắp nước Anh như đường ray xe lửa. Giờ đây họ được biết đến và
ghi nhận trên khắp một đế chế nơi mặt trời không bao giờ lặn.”
Mặc dù xét về truyền thống, có thể chúng đã gắn kết với một mối
quan tâm lợi ích trong giới quý tộc (vì ban đầu chúng bị bó hẹp trong
ngôn ngữ tại không gian và thời gian mà giới quý tộc đứng trên đỉnh
của xã hội), song nếu đồng nhất thói hợm hĩnh với một thái độ nhiệt
thành dành cho cung cách ứng xử cổ kính, cách ăn mặc lịch lãm, thú
săn bắn và các câu lạc bộ dành cho quý ông, thì khó mà nắm bắt được
tính đa dạng của hiện tượng này. Còn sót quá nhiều trường hợp. Có thể
thấy trong lịch sử bọn hợm thường lấy lòng một loạt những nhóm
nhân vật nổi bật nào đó - từ chiến binh (Sparta, năm 400 TCN), giám
mục (Rome, 1500), và thi sĩ (Weimar, 1815), đến nông dân (Trung
Quốc, 1967), và ngôi sao điện ảnh (Hollywood, 2004) - bởi mối quan
tâm chủ yếu của bọn hợm là quyền lực, và khi sự phân bố quyền lực
thay đổi, thì cũng tự nhiên và lập tức, đối tượng ngưỡng mộ của chúng
cũng sẽ thay đổi.
3.
