như không biết thêm một ngoại ngữ nào khác, ấy vậy mà cứ luôn mồm tranh
luận về đủ mọi thứ trên đời bằng ngôn ngữ xì xồ lạ tai của họ, cái thứ tiếng
mềm oặt không xương làm người ta phải liên tưởng đến một lồng ngực bị
rút hết mấy rẻ sườn như mới đây ông cố vấn Behrens có lần mô tả. Phải
công nhận là cung cách sinh hoạt của họ rất chướng tai gai mắt đối với một
người văn minh lịch lãm. Họ ăn bằng dao và làm quần áo lấm tùm lum.
Settembrini quả quyết rằng một người ngồi cùng bàn ông ta, một sinh viên y
khoa đã học đến năm thứ mấy rồi mà mù tịt tiếng Latinh đến nỗi không biết
vacuum
là gì, và theo kinh nghiệm hằng ngày của Hans Castorp thì bà
Stöhr đã không hề nói láo khi kể cho mọi người ở bàn ăn nghe rằng gã thợ
tẩm quất sáng nào vào phòng số 32 cũng gặp hai vợ chồng ngồi bàn Nga hạ
lưu vẫn còn ấp nhau trong giường.
Nếu như tất cả những lời đồn đại ấy đều đúng thì sự khác biệt nhãn tiền
giữa ‘thượng lưu’ và ‘hạ lưu’ không phải là không có cơ sở; và Hans
Castorp tự thề thốt rằng nếu ông người Ý kiêu căng tự phụ kia, con người ca
ngợi trí tuệ tỉnh táo - và tự coi mình là tỉnh táo, mặc dù bản thân ông ta cũng
mê muội trong cơn sốt như tất cả mọi người ở đây -, con người luôn miệng
quảng cáo cho nền cộng hòa và phong cách đẹp, nếu ông ta dám một lần nữa
bỏ cả ‘Nga thượng lưu’ lẫn ‘Nga hạ lưu’ vào chung một rọ dưới cái tên
“Parther và Skythe” thì chàng nhất quyết sẽ tỏ thái độ bằng một cái nhún vai
với vẻ mặt lạnh hơn băng. Thực ra chàng trẻ tuổi Hans Castorp thừa hiểu
ông văn sĩ ám chỉ điều gì, chàng đã bắt đầu vỡ lẽ về mối liên hệ giữa bệnh
tật của Madame Chauchat và tính “cẩu thả” của cô ta. Nhưng sự đời như có
ma đưa lối quỷ dẫn đường, theo lời chàng trong một lần tâm sự với Joachim:
mới đầu người ta thấy khó chịu và ác cảm, nhưng rồi bỗng dưng “có cái gì
đó xảy ra”, một điều “chẳng liên quan gì đến lý trí và khả năng suy xét”, thế
là đạo đức luân lý chẳng còn tí ký lô nào nữa - và mọi ảnh hưởng sư phạm
dù là nền cộng hòa hay thuật hùng biện đều trôi tuột qua đầu người ta như
nước đổ đầu vịt. Nhưng đó là điều gì vậy, chúng tôi phải tò mò tự hỏi (có lẽ
Lodovico Settembrini cũng quan tâm đến câu trả lời không kém), cái điều
xảy ra bất thình lình ấy là điều gì mà nó làm tê liệt cả lý trí và tiêu diệt khả
năng suy xét của con người, khiến người ta không còn nhận ra lẽ phải, hay
