động tâm linh của mình. Việc đặt ba ngày hè năm 1830, khi người dân Paris
soạn ra hiến pháp mới, ngang hàng với sáu ngày sáng lập thế gian, khi Chúa
tách đất ra khỏi nước, tạo ra ánh sáng vĩnh cửu cũng như hoa lá, cỏ cây,
chim chóc, cá tôm và tất cả các sinh linh trên cõi đời, đối với chàng đã vượt
quá mọi ranh giới cho phép, không thể chấp nhận được, và mãi sau đó khi
chỉ còn lại một mình với Joachim chàng vẫn chưa hết phẫn nộ mà bảo rằng
cả đời mình chưa bao giờ nghe thấy điều gì chướng tai đến thế, thật là quá
thể.
Nhưng chàng có đủ thiện chí để tiếp thu ảnh hưởng, theo đúng nghĩa đen
của cái từ tiếng Latinh mà Settembrini đã sử dụng một lần, rằng thí nghiệm
cũng là cái thú. Vậy nên chàng dẹp sang bên mọi nỗi bất bình mà lòng mộ
đạo và óc thẩm mỹ của chàng khơi dậy để phản kháng trật tự do Settembrini
xếp đặt, tự lý luận rằng những điều đối với chàng có vẻ báng bổ thì cũng có
thể gọi là táo bạo, và những điều tưởng như lố bịch thì vào thời đó trong
hoàn cảnh nọ ít nhất cũng có thể coi là đầy hảo tâm và nhiệt tình cao
thượng: ví dụ như ông nội Settembrini vinh danh những chiến lũy trên
đường phố là “ngai vàng dân tộc” và kêu gọi mọi người hãy “đặt mũi giáo
của người chiến sĩ lên bàn thờ nhân loại”.
Hans Castorp không giải thích được rõ ràng lý do khiến mình chăm chú
lắng nghe lý luận của ông Settembrini, nhưng trong thâm tâm chàng biết tại
sao. Chàng thấy đó như là một nghĩa vụ, để bù lại thái độ vô trách nhiệm của
người khách vãng lai chỉ muốn làm vị khán giả bàng quan, cố tình không
tiếp nhận các ấn tượng và sự kiện của đời sống trên này vì tin rằng ngày mai
hoặc ngày kia mình sẽ vỗ cánh bay đi về lại với trật tự quen thuộc của mình:
tóm lại, đó là nghĩa vụ mà lương tâm chàng tự đề ra, nói đúng hơn là lời
cảnh báo của một lương tâm bị cắn rứt, bắt chàng phải ngậm tăm nghe ông
người Ý ba hoa thiên địa trong lúc vắt chân chữ ngũ ngồi rít một hơi Maria
Mancini hoặc bước thấp bước cao theo anh họ và ông ta từ khu Ăng lê leo
dốc về lại ‘Sơn trang’.
Cứ như quan điểm và cách diễn giải của Settembrini thì luôn luôn có hai
thế lực đối đầu nhau trong cuộc đấu tranh giành giật thế giới: quyền lực và
lẽ phải, độc tài và tự do, mê tín và tri thức, nói khái quát là nguyên tắc bất
