NÚI THẦN - Trang 217

ta là nơi phất lên ngọn cờ đầu của phong trào khai sáng, mở đường cho tự do
và học vấn trong khi các dân tộc khác còn chìm đắm trong đêm dài mê tín và
nô lệ. Và cũng như trong buổi đầu họ gặp mặt bên băng ghế ngoài vách núi,
khi ông ta tán dương sự phát triển khoa học kỹ thuật cũng như các phương
tiện giao thông, lĩnh vực chuyên môn của Hans Castorp, thì chàng có cảm
tưởng không phải ông ta hâm mộ bản thân khoa học kỹ thuật mà chỉ nhấn
mạnh ý nghĩa của tiến bộ khoa học kỹ thuật trong quá trình hoàn thiện hóa
nhân loại - ông ta hăm hở yêu cầu hai anh em họ phải đánh giá xứng đáng
những đóng góp ấy. Vì khoa học kỹ thuật, ông ta giải thích, dần dần chế ngự
thiên nhiên thông qua mạng lưới đường sá và đường dây điện báo nối liền
những miền xa xôi, khắc phục sự khác biệt giữa các vùng khí hậu, chứng tỏ
là phương tiện đáng tin cậy để đưa các dân tộc xích lại gần nhau, thu hẹp
khoảng cách, san bằng trở ngại, phá tan thành kiến để cuối cùng dẫn đến
một thế giới đại đồng. Loài người xuất thân từ tăm tối, sợ hãi và thù hận,
nhưng đang vững bước tiến lên trên con đường phát triển xán lạn với mục
tiêu cuối cùng là nhân ái, thiện tâm và hạnh phúc, trên con đường này khoa
học kỹ thuật là phương tiện chuyên chở tuyệt vời nhất, ông ta bảo. Nhưng
say sưa trên đà diễn thuyết, ông ta cao hứng bỏ chung vào một rọ những
khái niệm mà từ trước tới nay Hans Castorp vẫn quen tách biệt một cách
rạch ròi vì theo chàng chúng khác nhau một trời một vực. “Khoa học và đạo
đức!” Ông ta bảo. Rồi ông ta nói về đấng cứu thế trong Cơ Đốc giáo, người
đầu tiên rao giảng về nguyên tắc bình đẳng bác ái, và kỹ thuật in ấn đã
quảng bá rộng rãi nguyên tắc này, cuối cùng cuộc cách mạng Pháp đã đưa
những nguyên tắc này vào hiến pháp. Chẳng hiểu tại sao Hans Castorp cảm
thấy lý luận này hết sức mù mờ, mặc dù ông Settembrini diễn giải bằng
ngôn ngữ rất rành mạch và súc tích. Một lần, ông ta kể, một lần duy nhất
trong đời, khi ông ta còn ở lứa tuổi hoa niên tươi đẹp, ông nội ông ta đã cảm
nhận được hạnh phúc đích thực tràn ngập con tim, đó là vào thời điểm cuộc
cách mạng tháng bảy ở Pháp. Ông nội Settembrini đã lớn tiếng công khai
kêu gọi mọi người từ nay hãy xếp ba ngày của cuộc cách mạng Pháp vào
chung với sáu ngày sáng tạo thế gian của Chúa. Tới đây thì Hans Castorp
không thể đừng được phải đập tay xuống bàn biểu lộ nỗi kinh ngạc chấn