của Manzoni
! Phê phán những vần thơ ảm đạm thấm đẫm bóng tối và ánh
trăng, ướt rượt chất Romanticismo
mà ông so sánh với “chị Hằng, ni cô
bủng beo nơi thiên giới”
! Thề có quỷ thần, không còn gì thú vị hơn thế
nữa! Và giá mà họ được nghe ông cụ, Carducci, phân tích và bình luận
Dante
- cũng là một cư dân đô thị nên ông cụ hết lòng ngưỡng mộ thi hào
này, người đã ra sức công phá giáo lý khổ hạnh của giới thầy tu dạy người ta
diệt dục và xa lánh chuyện đời, và tận tình bảo vệ tinh thần cầu tiến, động
lực làm thay đổi và cải thiện thế giới. Vì không phải bóng ma Beatrice
ẩn và bệnh hoạn được thi hào đặt cho cái tên “Donna gentile e pietosa”
,
mà là người vợ yêu quý của ông, người đại diện cho hiện thực, cho cuộc
sống lao động trần gian trong tác phẩm bất hủ kia…
Trước đây Hans Castorp cũng đã đôi lần nghe nói đến Dante rồi, từ những
nguồn đáng tin cậy hơn ông người Ý này nhiều. Cứ nhìn thói ba láp của
người kể chuyện thì không nên tin tưởng tuyệt đối vào những điều ông ta
nói, nhưng nhận định rằng Dante là một thị dân lịch lãm ưa hưởng thụ khiến
chàng chú ý. Và như thế chàng tiếp tục lắng nghe Lodovico Settembrini
dông dài kể về bản thân mình và tuyên bố rằng ông, cháu nội của Giuseppe
Settembrini, đã kết hợp chí hướng của các vị tiền bối đời trước, người ông
chiến sĩ và người cha văn nhân, để trở thành một văn sĩ, một người viết văn
với tư tưởng tự do. Vì văn học chẳng phải là gì khác hơn sự kết hợp nhân
đạo với chính trị, một kết hợp tự nhiên không cưỡng chế, vì chủ nghĩa nhân
đạo bản thân nó đã là chính trị và chính trị không thể nào không nhân đạo…
Tới đây Hans Castorp dỏng tai lên nghe và cố sức hiểu cho đúng; vì chàng
hy vọng có cơ hội soi sáng toàn bộ sự vô học của ông chủ hãng bia Magnus
để rút cuộc vỡ lẽ ra được văn học còn có giá trị gì khác ngoài “những nhân
vật đẹp”. Settembrini hỏi hai thính giả của mình, không biết họ đã bao giờ
nghe nói đến ngài Brunetto chưa, Brunetto Latini
, người chép sử xứ
Florence những năm 1250, tác giả một cuốn sách bàn về đạo đức và tội lỗi?
Ông là người thầy đầu tiên dạy dân chúng Florence cách cư xử thanh lịch,
cách nói năng đúng mực, và truyền cho họ nghệ thuật lèo lái xứ cộng hòa
của họ theo các nguyên tắc chính trị. “Các ông thấy đấy, thưa các ông!”
Settembrini hăm hở cao giọng. “Các ông thấy đấy!” Và ông ta giảng giải về
