THAY ĐỔI
T
hời gian là gì? Một bí mật - không hình thể và đầy uy lực. Một điều kiện
ràng buộc trong thế giới hữu hình, một sự vận động, gắn liền và hòa lẫn sự
hiện hữu của vật thể trong không gian với chuyển động của chúng. Liệu thời
gian có tồn tại không, nếu không có chuyển động? Và chuyển động thì sao,
nếu không có thời gian? Những câu hỏi hóc búa. Thời gian có phải là một
chức năng của không gian? Hay ngược lại? Hay hai thứ ấy đồng nhất với
nhau? Biết bao nhiêu thắc mắc. Thời gian không ngừng vận động, đó là đặc
tính gắn liền với thời gian, và gây ra những tác động tiêu biểu của nó. Vậy
tác động của thời gian là gì? Thay đổi! Hiện tại không phải là quá khứ, nơi
này không phải nơi kia, vì giữa chúng luôn tồn tại chuyển động. Tuy nhiên
chuyển động mà người ta quy ước để đo thời gian lại là chuyển động vòng
tròn, chuyển động khép kín, cho nên nhiều khi người ta lầm tưởng chuyển
động và thay đổi là tĩnh lặng và bất biến; bởi quá khứ không ngừng được lặp
lại trong hiện tại, nơi kia cũng hiện diện ở nơi này. Song một thời gian vô
hạn trong một không gian hữu hạn cho dù có cố gắng mấy cũng không thể
hình dung ra được, nên người ta quyết định “coi” thời gian và không gian là
vĩnh cửu và vô tận - với hy vọng rằng, các khái niệm này nếu như chưa thể
lĩnh hội được hoàn toàn thì chí ít cũng có thể hình dung một cách dễ dàng
hơn. Thế nhưng, chẳng phải sự thăng cấp tùy tiện cho chúng thành vô cùng
vô tận lại hủy diệt hết mọi tính toán logic về giới hạn và hữu hạn, một sự
giảm thiểu tương đối trở về không? Liệu trong vĩnh cửu có thể phân biệt
trước sau, trong vô tận có thể xác định xa gần? Làm sao dung hòa giả thiết
vĩnh cửu và vô tận với những khái niệm như khoảng cách, chuyển động,
biến đổi, hay thậm chí có thể chấp nhận sự tồn tại của một lượng hữu hạn
vật thể trong vũ trụ? Thắc mắc mẹ lại đẻ thắc mắc con!
Những thắc mắc như thế hoặc tương tự thế cứ nhào lộn trong óc Hans
Castorp, bộ óc ngay từ khi mới đặt chân lên đây đã có những biểu hiện
