của mối quan hệ bí hiểm này. Việc nhân hoài nhân mãi số pi với đường kính
hình tròn để tính chu vi, hay với bình phương bán kính để tính diện tích mà
không đem lại kết quả mong đợi khiến ông công tố viên sinh ra hoài nghi tất
cả, không biết loài người từ thời Archimedes
có phức tạp hóa vấn đề lên
quá mức hay không, biết đâu lời giải của bài toán này trong thực tế lại đơn
giản như trò chơi con trẻ. Tại sao người ta lại không nên hiệu chỉnh đường
tròn để từ đó có thể uốn bất kỳ đoạn thẳng nào thành một đường tròn? Nhiều
khi Paravant tưởng như mình đã gần nắm được đuôi một phát minh vĩ đại.
Người ta thường thấy ông ta ngồi lại trong phòng ăn vắng ngắt vào những
giờ khuya khoắt đèn đóm tù mù, thận trọng khoanh một khúc dây thành
vòng tròn trên mặt bàn đã tháo khăn trải, rồi bất thình lình bằng một cử động
đột ngột ông ta kéo tuột sợi dây ra thành đường thẳng; và sau đó lại ngồi
lặng chống tay xuống bàn với tâm trạng nặng nề u uất. Thỉnh thoảng ông cố
vấn cung đình hạ cố đưa ra một bàn tay nâng đỡ và động viên ông ta kiên trì
theo đuổi sở thích hóc búa này. Người đau khổ cũng hơn một lần tìm đến
Hans Castorp để trút bầu tâm sự, và nhận được ở chàng thái độ cảm thông
thân thiện cũng như một sự quan tâm nhất định đối với bí mật của hình tròn.
Ông ta minh họa vấn đề số pi với chàng trai trẻ bằng một hình vẽ tinh vi, thể
hiện một đường tròn nằm giữa hai hình đa giác có vô số cạnh tí xíu, một bên
trong và một bên ngoài, bám sát đường tròn với độ chính xác cao nhất khả
năng con người có thể đảm bảo được. Phần còn lại, khúc đường cong trừu
tượng chơi vơi giữa hai gọng kìm hữu hạn - cái đó, ông công tố viên nói
giọng run run, là pi! Hans Castorp, mặc dù sẵn lòng nghe, tỏ ra không đến
nỗi xúc động vì số pi như người đối thoại. Chàng gọi đó là trò ảo thuật, trò
chơi ú tim với các con số, và khuyên ông Paravant chớ nên lấy đó làm điều,
rồi chàng nói về vô số điểm uốn tạo nên vòng tròn, từ điểm đầu không tồn
tại cho đến điểm cuối cũng không tồn tại nốt, về niềm vui thê thiết hay nỗi
đau cuồng nhiệt không có phương hướng nhất định mà luôn đổi chiều theo
vòng tròn khép kín của sự vĩnh hằng - chàng nói tất cả những điều đó với vẻ
sùng tín và điềm tĩnh đến nỗi giúp ông công tố viên bình tâm được một lúc.
Bản chất lương thiện của Hans Castorp khiến chàng chiếm được lòng tin
cậy của không chỉ một người trong cảnh ngộ ấy ở đây, những người bị một ý
