Nguồn gốc của tai họa vừa qua chính là sự không trưởng thành
(Unmündigkeit) của dân tộc, sự lệ thuộc tuyệt đối (absolute
Untertänigkeit) của nó. Hệ quả là sự thờ ơ và xa lạ đối với nhà nước và tổ
quốc, cả sức sáng tạo to lớn của nhân dân không được phát triển. Con
người phải được giáo dục thành những công dân tự do, trưởng thành,
thoát ra khỏi sự thụ động bị cầm giữ bởi nhà thờ, trường học cũ và nhà
nước, để trở thành những nhân cách hành động, tự do, biết ước muốn, và
phát triển toàn diện cao nhất. Cách mạng Pháp đã đưa dân tộc Pháp ra
khỏi tình trạng tối tăm, vô vọng của mình dưới chế độ cũ và đã phát triển
hết mọi sức mạnh của nhân dần, dưới sự lãnh đạo của Napoleon đã đánh
sập châu Âu cũ kỹ. Để cứu vãn mình, nước Phổ phải làm một cuộc đổi
mới từ chiếu sâu của bản chất của quốc gia. Nhà nước phải chấm dứt là
công việc của chỉ nhà nước, mà phải là công việc của nhân dân.
Scharnhorst, người đã xây dựng quân đội nhân dân (Volksheer) của Phổ,
đã nói: Phải xây dựng nhà nước trên ý chí và sức mạnh của những công
dân tự do, thì họ mới tự bảo vệ sự tồn tại của nó (nhà nước) bằng chính
bàn tay vũ trang của mình (công dân) khi cần thiết.
Nước Đức đã làm một cuộc cải tổ toàn diện hệ thống giáo dục của
mình, trên miếng đất của chủ nghĩa nhân văn mới, với phương pháp và
tinh thấn sư phạm của Pestalozzi, bắt đầu từ sơ cấp. Con người đặt nền
tảng, cũng như có ảnh hưởng quyết định trong cuộc cải cách này là
Wilhelm von Humboldt. Nước Đức vào giai đoạn quyết liệt của lịch sử đã
có những con người tài ba không thể nói hết để đáp ứng kịp thời nhu cầu
của lịch sử. Ông là nhân cách đặc biệt và nổi bật nhất của thời đại ông.
Ông vừa là một triết gia, một bác học, người nghiên cứu ngôn ngữ, đồng
thời là một chính trị gia. Tất cả khuynh hướng của thời đại đã hội tụ trong
ông. Lớn lên ở một Berlin soi sáng (aufgeklärt), nghe các bài giảng về lý
thuyết nhân văn mới ở Göttingen của Heyne một cách nồng nhiệt, bên
cạnh việc nghe các bài giảng của Lichtenberg và Schlözer, tự học triết học
của Kant và qua đó thấm nhuần những tư tưởng triết học mới của thời đại,
là bạn thân với Schiller, ông đã tìm thấy trọng tâm của những quan tâm
tinh thần của ông nằm trong thế giới cổ đại Hy Lạp: con người, và ý
tưởng của nó trong thế giới Hy lạp. Ba tuần sau khi ngục Bastille bị phá,
