Ngày mồng một tháng Giêng bà tôi và các cô luôn đi nhà thờ cầu nguyện
cho những người thân đã mất - chồng, con và họ hàng đã hy sinh. Mari trong
bộ đồ đen và đầu trùm khăn, cũng đi lễ nhà thờ cùng với thân sinh, nhưng vào
ngày 25 tháng 12 - theo truyền thống Cơ đốc giáo. Lần tiếp theo gia đình
Tonhikian viếng nhà thờ vào ngày 6 tháng giêng - đúng dịp người Armenia
làm lễ Giáng sinh. Họ cầu nguyện rất thành tâm, đầy cảm xúc.
Truyền thống trao đổi quà cáp chưa phổ biến rộng rãi như hiện nay. Kẹo,
bánh ngọt, cô- nhắc, nước hoa và khăn choàng cho phụ nữ - đó là tất cả, không
hơn. Vả lại cũng chẳng có gì đặc biệt để tặng vì trong nước đang thiếu thốn
mọi thứ. Tuy vậy nghèo đói đã hết từ lâu, trên đường phố có thể thấy không ít
người béo tốt, điều trước đây không gặp. Xuất hiện các cửa hàng ngoại tệ mà
hồi đó chúng tôi gọi là “cửa hàng séc”. Chuyến ghé đầu tiên vào cửa hàng này
của đội bảo vệ chúng tôi đã bị phá hỏng một cách thô bạo và trắng trợn bởi
các nhân viên an ninh trong trang phục công an, không cho phép ai xâm phạm
lãnh địa của họ.
Mẹ biết tôi đang tìm quà cho Mari nên qua người quen kiếm cho tôi một
con búp bê to mang từ Matxcơva trông rất giống cô bé của tôi, còn tôi mua
được với giá phải chăng từ mấy tay buôn lậu trẻ một cây thuốc lá More - loại
dài, đen rất mốt lúc đó - cho cô Xilvia - và mấy hộp kẹo cao su cho Mari và
Tereda.
Chúng tôi đón Giao thừa hai lần: theo giờ Erevan sớm hơn một tiếng so với
Matxcơva, và theo giờ Matxcơva cùng với tiếng chuông điện Kremli. Theo
truyền thống Giao thừa được đón tại gia cùng với người thân trong gia đình,
nên tôi ngồi ở bàn với bố, mẹ và em trai. Tiếng chuông điện thoại đầu tiên là
từ Mari, nàng vui vẻ và thành tâm chúc mừng bố mẹ tôi nhân dịp năm mới đã
đến. Sau 30 phút tôi đã ở chỗ nàng. Năm 1960 đã điểm - Năm mới đầu tiên kể
từ khi tôi quen với Mari.
Cả hai chúng tôi bước vào tuổi mười chín.
* *
-Đavid, con không tưởng tượng được chúng ta đã đón mừng Năm mới ở
Pari như thế nào đâu! Chúng ta cùng với Mari chơi đu quay. Sau đó cùng vào
quán cà phê đón Giao thừa. Tất cả mọi người đều hát, múa.
