- Chúng cháu đang tranh luận, ở đâu sống tốt hơn sau 20 hoặc 30 năm nữa -
ở đây hay ở Pháp.
- Câu trả lời cho vấn đề này đối với chú là rõ ràng và duy nhất, tuy chú là
chuyên gia hóa học, nhưng sau rốt chú là nhà khoa học. Chú cũng là người hồi
hương và nhớ tới đất nước nơi mình ra đi. Những khó khăn mà ta cũng như
gia đình Mari đã trải qua ở đây, chú cũng không cầu cho kẻ thù phải gặp. Ơn
Chúa, mọi chuyện đã ở phía sau. Nhưng đây mới là điều đáng sợ, Đavid à!
Hiện nay theo nghĩa vụ hàng tháng chú phải ở Matxcơva khoảng một nửa. Và
tất cả trang bị kỹ thuật do Ủy ban Kế hoạch Nhà nước hoạch định cho Viện
Hàn lâm Khoa học và các viện của nó chú phải chạy vạy chứ không thể khác
được. Tuyệt đối không có ý nghĩa gì cả việc anh nhận được trang bị này một
cách hợp pháp hay không. Bất cứ kẻ nào nhanh nhẹn, lanh lợi hơn, xấc láo
hơn, và cuối cùng là giàu hơn sẽ nhận được tất cả mọi thứ mong muốn. Việc
hối lộ ở Matxcơva, thực tế, là được hợp pháp hóa - bắt đầu từ người trực gác
nói câu “ông/bà không có tên trong danh sách”, và kết thúc bởi nữ thư ký nhất
quyết không cho bạn vào gặp thủ trưởng nếu như không có quà. Với thủ
trưởng thì nặng hơn. Đôi lúc cũng giải quyết được công việc chỉ bằng hai, ba
chai Cô- nhắc hoặc một cú gọi của lãnh đạo, Viện phó Viện Hàn lâm Khoa
học, hoặc các quan chức Đảng cao cấp. Nhưng thông thường là phải trả tiền
hoặc để lại cho họ một phần trang, thiết bị. Rồi cái cách chúng nó trịch
thượng, khinh thường, chiếu cố giao tiếp với chúng ta, những đại diện của các
nước cộng hòa và các dân tộc ít người, và lúc nào cũng chứng tỏ sự hùng
mạnh và ưu thế của mình! Chú không muốn đi vào chi tiết. Đó, tay thủ trưởng
mà cháu cần đang cùng với các đồng nghiệp của mình, giữa giờ hành chính,
mở tiệc trong phòng của mình, cháu nghe những giọng nói đầy phấn khích của
họ và chờ đợi một cách tủi nhục. Sau hai tiếng ngồi chờ, tay thư ký, không
nhìn về hướng cháu, xì một câu: “Cuộc họp của họ sẽ còn kéo dài, mai đến
nhé”. Cháu tức giận: ngày mai cháu phải bay, vé mua trước cả tháng, thời hạn
công tác đã kết thúc, khách sạn đang đuổi ra, phải kéo dài lưu trú, mà tiền thì
cạn rồi… Và cháu muốn vứt tất cả, bỏ đi. Nhưng cháu nhớ, rằng quê hương đã
đợi trang bị đó hai năm rồi. Lúc đó cháu sẽ khóc trong tim và căm giận mọi
thứ xung quanh…
