ÔNG CỐ VẤN - Trang 200

thuyết gia của Lệ Xuân, Diệm đồng ý cho phổ biến trong phạm vi hẹp.
Nhưng khi bản thông cáo xuất hiện, thì tất cả các báo chí đều đăng lại. Giới
Phật giáo phản ứng mạnh mẽ. Các tăng ni coi đây là những lời thóa mạ, xúc
phạm nặng nề của bà em dâu tổng thống.
Năm ngày sau, tại một nơi đông người ở Sài Gòn, ngã tư Lê Văn Duyệt -
Phan Đình Phùng, diễn ra vụ tự thiêu đầu tiên. Một nhà sư cao tuổi, thượng
tọa Thích Quảng Đức, thanh thản bước xuống khỏi xe ô tô, ngồi chắp tay,
chân xếp bằng theo kiểu nhà Phật, để một nhà sư khác mặc áo cà sa vàng
đổ xăng vào người và châm lửa. Ngọn lửa bùng cháy, ngùn ngụt bốc cao từ
cây đuốc sống, trong lúc nhà sư vẫn ngồi tĩnh tọa như Đức Phật trên tòa
sen, giữa những tiếng tụng kinh râm ran hòa với tiếng khóc nức nở của đệ
tử đứng vây quanh. Bức ảnh thượng tọa Thích Quảng Đức tự thiêu để phản
đối chính quyền đàn áp Phật giáo được phát đi gây sự chấn động không
riêng trong nước mà còn khắp nhiều miền trên thế giới. Hơn 70 vạn Phật tử
và người dân Sài Gòn đi theo đám tang của nhà sư.
Ngay chiều hôm đó, Diệm đưa ra lời hiệu triệu quốc dân: “Sự hòa giải đang
tiến hành tốt đẹp thì, sớm nay, do sự tuyên truyền quá khích che giấu sự
thật, gây sự hoài nghi về thiện chí của chính phủ, khiến một số người bị đầu
độc gây một vụ án mạng oan uổng làm tôi rất đau lòng”.
Diệm cố gắng thúc đẩy ủy ban liên bộ đàm phán với ủy ban liên phái Phật
giáo nhanh chóng đi tới một sự thỏa thuận để làm dịu tình hình. Ngày 6
tháng 6, bản thông cáo chung giữa đôi bên được ký kết. Kết quả cuộc đàm
phán khá tốt đẹp. Hòa thượng Thích Tịnh Khiết, Hội chủ Tổng hội Phật
giáo Việt Nam ký khán bên dưới. Khi ủy ban liên bộ đưa trình tổng thống
để báo cáo và lấy chữ ký, Diệm chỉ phân vân không biết mình nên ký vào
đâu. Một quốc trưởng không thể đứng ngang hàng với một hòa thượng!
Trước băn khoăn của Diệm, bộ trưởng Bộ nội vụ và Nhu đang có mặt ở văn
phòng Phủ tổng thống, cũng không biết nên giải quyết thế nào. Cuối cùng,
Diệm bảo:
- Cho mời bà Nhu xem bà ấy có ý kiến nào không.
Được hỏi ý kiến, Lệ Xuân nói:
- Có gì đâu mà khó khăn! Hai bên đã ký cả rồi, ông cụ Tịnh Khiết cũng đã