ÔNG CỐ VẤN - Trang 237

thường trực vào việc này) và gần đây nhất là thái độ dứt khoát của Mỹ.
Những sự việc xảy ra, những vấn đề quá phức tạp đã vượt xa khả năng của
Diệm, vốn xuất thân từ một viên quan lại hành chính thời bình.
Ngô Đình Nhu biết mình đã cưỡi trên lưng hổ, không thể nhảy xuống. Y
lặng lẽ nắm hết công việc đối nội đối ngoại, quân sự và tự mình quyết định
mọi biện pháp đối phó với tình hình.
Hồi Pháp thuộc, sau khi tốt nghiệp với điểm cao tại trường Bác cổ[2] Paris,
một trường có những thể lệ thi cử ngặt nghèo, Nhu được thực dân Pháp
chọn về làm việc ở Văn khố phủ toàn quyền Hà Nội. Nhiều người đã gọi
Nhu là “mọt sách”. Y tự hào về kiến thức, trí nhớ và tài tổ chức của mình.
Nhu sống cô độc, không thích giao du, cho là chung quanh không hiểu
được mình.
Nhu bắt đầu thực sự thi thố “tài năng” từ ngày Diệm làm tổng thống. Khi
đã có quyền hành trong tay, Nhu nghiên cứu chủ nghĩa Marx không chỉ để
chống lại mà còn để rút ra những gì có thể áp dụng vào công việc của mình.
Nhu say sưa đọc những nghị quyết của ta. Sách gối đầu giường của Nhu là
mấy cuốn “Chiến tranh nhân dân”, “Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng
lợi”, “Sửa đổi lề lối làm việc”. Mặc dù có những đoàn chuyên gia của Mỹ
sang giúp đỡ Diệm xây dựng chính quyền cộng hòa, nhưng chính thể do
Nhu tổ chức ở Nam Việt Nam là một “bản sao nguyên si” chính thể miền
Bắc, Nhu chỉ thay đi cái lõi bằng chủ thuyết Cần lao - Nhân vị với tổ chức
nòng cốt của nó: đảng Cần lao - Nhân vị. Nhu nói không giấu giếm: “Cộng
sản có gì hay ta phải học”. Bộ máy lãnh đạo của Nhu giống ta cả tên gọi:
cũng đảng đoàn, quân ủy, tỉnh ủy, chi ủy, quân ủy hội, khu bộ, chi bộ. Nhu
tổ chức rất nhiều đoàn thể quần chúng: phụ nữ, thanh niên, công chức...
Nhu quan tâm đến giới trí thức. Nhu cho lập làng Đại học, làng Báo chí để
mua chuộc trí thức. Y đã cho tổ chức hội Văn bút và đưa tay chân vào đó
nắm những người viết văn. Nhu coi trọng một đôi người như Nhất Linh,
nhưng không gần. Với những người trí thức có tham gia hoạt động chính
trị, Nhu đều không ưa, coi đó là loại người “xôi thịt”. Nhu bố trí đảng viên
đảng Cần lao - Nhân vị vào tất cả các vị trí bộ máy nhà nước, đưa đảng
viên về từng huyện, từng xã, từng ấp. Đảng viên được tung đi nắm các