– Tôi thấy rằng những miệng lưỡi xấu đã hoành hành tới tận những vách
tường gỗ hào nhoáng của Nhà nước rồi đấy! Tôi chẳng có tham vọng gì
khác là được phục vụ nước Pháp!
– A, nước Pháp! Trong giai đoạn này, kẻ tầm thường nhất trong đám thợ
đóng giày cũng huênh hoang giành vinh quang đấy! Ông đã ra đi mà không
có chúng tôi: không lệnh công tác, thậm chí còn không hỏi ý kiến chúng
tôi.
– Các ngài hẳn sẽ khiến tôi đổi ý, và ngài biết rõ điều đó.
– Hãy nói cho tôi biết, chính xác thì ông đợi gì ở chúng tôi hả?
– Rằng tôi muốn các ngài ủng hộ những hiệp ước của tôi! Rằng ngài
phái một đoàn đại diện chính thức đến Timbo, và tôi sẵn sàng đưa đoàn đi!
– Ông có thể chờ đợi nước Pháp lập ông là vua của Fouta-Djalon!
– Tôi chỉ đợi các ngài bảo lãnh những hiệp ước của tôi trước khi những
thế lực thù địch hùng mạnh cuỗm mất lọ tiền hồ!
– Nước Pháp không có bất kỳ phương tiện pháp lý nào để bảo vệ những
hiệp ước của ông, nếu như chúng có thật. Những thuộc địa của chúng tôi,
đó là Sénégal và Soudan!
– Nắm giữ Phi châu bằng Sénégal và Soudan, đó chẳng khác gì nắm
đoản kiếm đằng lưỡi cả! Không có Fouta-Djalon, chúng ta có nguy cơ mất
tất cả ở đó!
Ông dừng lại vài giây để đi về phía tấm bản đồ thế giới treo trên tường:
– Xin phép ngài, chúng ta hãy cùng xem lại tấm bản đồ thế giới một
chút, thưa ngài Bộ trưởng. Chúng ta có những gì xung quanh nước Pháp
khốn khổ của chúng ta nào?
Ông cầm một thanh thước kẻ và với một vẻ nghiêm trọng, chỉ nước Tây
Ban Nha, Anh và Đức, chẳng gì ngoài những kẻ thù! Làm sao có thể sống
sót khỏi cái tổ vò vẽ ấy chứ. Châu Phi! Chẳng có giải pháp nào khác! “Nó
phải là cơ thể và chúng ta là tinh thần!”, ông nhấn mạnh. Ông thì ông đã
hiểu ngay khi đặt chân đến Gorée rằng châu Phi phải ngừng ngay khi chỉ
được coi là một vựa dự trữ nô lệ và cây có dầu, mà phải được khai hóa một
