tại trong Vô Cùng, chúng ta nói rằng chúng rất mạnh trong đó. Bà đã hiểu
rồi chứ, hả bà Naxara?
– Tôi hiểu rõ lắm, thưa ông De Sanderval, - bà cụ già khốn khổ đáp lại
một cách ngoan ngoãn, sịt mũi một cách khó nhọc và người ướt đẫm mồ
hôi.
Chống tay bên bậu cửa sổ thư viện, ngày nào ông cũng ngóng người học
trò duy nhất của mình đến học. Buổi sáng hôm đó, ông ngóng đến tận gần
trưa mà chẳng có ai bước qua ngưỡng cổng ngoài những người đến đưa báo
và giao sữa tươi.
Những cơn đau ngực và khó thở của ông trở nên hết sức trầm trọng trong
những tháng sau đó. Cả toàn vũ trụ này cũng chẳng đủ không khí đáp ứng
cho nhu cầu thở của ông. “Cho không khí đi! Không khí đi nào, làm ơn đi!
Mở… mở các cửa sổ!…” Người ta mở toang những cánh cửa sổ, nhưng
còn tồi tệ hơn cả khi họ cứ đóng chúng lại. “Tại lâu đài đấy, những bức
tường của nó quá dày… Tại phòng khách đấy, nó quá chật…” Ông cho nới
rộng phòng khách đến tận chân những cây phong đầu tiên, cho đến tận cái
giếng cổ, đến tận hàng giậu của công viên. Chẳng làm gì được, không khí
của Chúa lòng lành cũng đã bỏ những nơi này mà đi rồi.
Ngày cuối cùng ông thò đầu ra ngoài, ông cúi xuống cửa sổ, nhìn đàn
chim vỗ cánh trong các cây phong và, giữa hai cơn đau đớn, ông lầu bầu
những câu sau:
“Sự tiến bộ đã có mặt tại đây, nó tất yếu sẽ tạo được con đường cho
mình, chẳng gì có thể chặn nó lại được nữa. Đáng tiếc là tất cả điều đó có
thể tiếp tục mà không có ta!”
Ngày 24 tháng Ba năm 1919, giữa một mục nhỏ thông báo vụ tự tử của
một kẻ tuyệt vọng và một mục khác diễn tả cảm xúc của cha cố Lutoslavski
trước cuộc nhóm họp Diète, đề nghị chính phủ Ba Lan một hành động có
hệ thống chống lại chủ nghĩa Bolchévic, nhật báo Le Petit Marseillaise
đăng tin dưới đây:
“Chúng tôi vô cùng thương tiếc báo tin sự qua đời tại lâu đài Montredon
của Quý ông Aimé Olivier, bá tước de Sanderval. Ông là con rể của ngài
