tôi hỏi liệu tôi có thể viết về cuộc đời của ông hay không, Ẩn đã bảo không.
Tuy nhiên, các cuộc trò chuyện của chúng tôi vẫn tiếp tục, và tôi càng đặt
nhiều câu hỏi về những việc làm của ông trong ngành tình báo, thì ông càng
nói với tôi nhiều thứ hơn. Tôi luôn ghi chú cẩn thận và sau đó bắt đầu ghi
ấm các cuộc nói chuyện. Ông Ẩn vẫn tiếp tục kể.
Sau đó tôi đã rất may mắn. Nhân dịp kỷ niệm ba mươi năm chiến
thắng của Việt Nam trong “kháng chiến chống Mỹ”, Phạm Xuân Ẩn nổi lên
như là một anh hùng tại Việt Nam. Hai cuốn sách chính thức về cuộc đời
ông được xuất bản. Cuốn Phạm Xuân Ẩn: Tên người như cuộc đời được
trao giải nhất thể loại phi hư cấu tại Việt Nam trong năm ấy.(4)
Nhan đề cuốn sách là một kiểu chơi chữ, bởi trong tiếng Việt, Ẩn có
nghĩa là “ẩn náu”, “che giấu” hay “bí mật”, vì thế tên của ông vận đúng vào
cuộc đời của ỏng!
Ông Ẩn đưa cho tôi cuốn sách kèm lời đề tặng hài hước “Cuốn sách
nhỏ này cho ông biết về một người cách mạng đầy may mắn của Việt Nam
bởi vận may luôn quan trọng hơn kỹ năng”. Cuốn sách kể về chiến công
tình báo của Ẩn và cung cấp cái nhìn sâu vào tính cách của ông. Rồi tôi trở
thành bạn của tác giả cuốn sách, nhà báo Nguyễn Thị Ngọc Hải, người đã
tạo điều kiện bằng cách sắp xếp để tôi phỏng vấn các thành viên trong mạng
lưới tình báo của ông Ẩn. Tuy nhiên, cuốn sách của bà Hải vẫn dựng lên
chân dung của một Phạm Xuân Ẩn không làm điều gì sai trái. Giống như
George Washington, ông không bao giờ nói dối; và tương tự Abraham
Lincoln, ông từ chốn bình dân vươn lên thành vĩ nhân. Một cuốn sách khác
do hai nhà báo viết, có nhan đề Phạm Xuân Ẩn: Tướng tình báo chiến lược
(5) được dịch ra tiếng Anh và Tây Ban Nha, được nhiều du khách săn tìm
tại các quầy sách ở Hà Nội và Sài Gòn. Tôi bắt đầu sử dụng một số chi tiết
mới từ hai cuốn sách này để làm cơ sở cho các câu hỏi dành cho ông Ẩn.
Thế rồi ông Ẩn lại nhập viện, lần này ông phải thở máy suốt năm ngày.
Theo truyền thống người Việt Nam, vợ ông, bà Thu Nhàn, đã đem nhiều tài
liệu, ghi chép, hình ảnh của ông Ẩn và vài thứ khác cho vào một chiếc
rương để một khi qua đời, Ẩn sẽ được an táng cùng những bí mật của ông.
Lúc ông còn nằm viện, phiên bản tiếng Anh cuốn Phạm Xuân Ẩn: Tướng
