“Đài phát thanh Catinat” theo tên Phố Catinat, nhưng từ sau năm 1954 đã
được đổi tên thành đường Tự Do. Sau chiến tranh, đường phố lại được đổi
tên thành Đồng Khởi. Xuyên suốt những thay đổi về tên gọi này, Phạm
Xuân Ẩn vẫn luôn được mệnh danh là Vị tướng Givral, bởi vì chính nơi đây
ông đã có mặt hằng ngày, phân phát thông tin, và hầu như thường xuyên đi
cùng King, chú chó bẹc giê Đức to và trung thành của ông, cùng với chiếc
xe hơi Renault 4CV màu xanh lá cây đỗ trước cửa tiệm.
Trong hai năm tiếp theo, cho đến ngày ông Ẩn lâm bệnh, tôi và ông
thường gặp nhau tại Givral. Một thông lệ hình thành trong các cuộc gặp.
Tôi thường đến trước, chọn một chiếc bàn ngay cửa sổ rồi ngồi xem lại các
ghi chú và câu hỏi của mình. Ông Ẩn tới bằng chiếc xe gắn máy cũ màu
xanh lá cây và đi thẳng đến bàn, trong khi các nhân viên Givral chào đón
ông rất nồng ấm. Những giờ tiếp theo, tôi đặt câu hỏi và ghi chép trong khi
ông Ẩn giải thích các sắc thái chính trị và lịch sử Việt Nam. Thỉnh thoảng
ông đặt thuốc lá xuống, đón lấy sổ tay của tôi và ghi một cái tên hoặc cụm
từ giúp tôi nắm được ý của ông rõ hơn. Khi tôi hỏi ông đã mệt chưa, Ẩn
thường đề nghị gọi món ăn trưa và tiếp tục trao đổi. Chỉ sau một thời gian
ngắn, tôi đã nhận ra rằng David Greenway, một người bạn và cựu đồng
nghiệp của ông Ẩn, có lý khi đánh giá “ông Ẩn đã làm cho tôi thấy rằng dù
gặp Việt Nam nhiều nhưng tôi hiểu biết về đất nước này rất ít”.(2)
Vào năm 2003, sau năm thập kỷ hút thuốc, ông Ẩn mắc bệnh phổi
nghiêm trọng. Ông Ẩn cực kỳ mê tín và ông đã hút thuốc Lucky Strikes từ
năm 1955, khi những cố vấn Mỹ dạy ông cách rít thuốc và nói rằng cái
thương hiệu thuốc lá này sẽ mang đến vận may. “Tôi đã hút thuốc suốt năm
mươi hai năm. Giờ đã đến lúc tôi phải trả giá. Nhưng vẫn còn lời chán - tôi
chỉ mới bị bệnh phổi trong ba năm rưỡi sau chừng ấy thời gian hút thuốc và
chưa bao giờ phải ngồi tù”, ông Ẩn thường giải thích như vậy. Như nhiều
người Việt Nam, chuyện tướng số và chiêm tinh đóng vai trò lớn trong cuộc
đời của ông Ẩn. Sinh ngày 12 tháng 9 năm 1927, thuộc cung xử nữ, cung
