PHAN CHÂU TRINH - Trang 137

biết, Nguyễn Ái Quốc có liên hệ đều đặn khi còn ở Nga, nhưng từ khi
Nguyễn Ái Quốc báo cho biết chuẩn bị sang Quảng Châu thì tin tức cũng
thưa dần và hiện nay thì… tắt luôn. Nguyễn Thế Truyền rất lo lắng không
giữ được lời hứa với Nguyễn Ái Quốc duy trì tờ Le Paria. Phan Châu Trinh
không đợi Nguyễn Thế Truyền kêu khổ, liền tiếp lời nói cho Nguyễn An
Ninh biết Nguyễn Thế Truyền đang gặp rất nhiều khó khăn về tài chính để
duy trì tờ Le Paria. Hiện, Nguyễn Thế Truyền phải gắng lắm mới gánh nổi
gia đình một vợ hai con sinh hoạt vào hạng trung lưu. Nội bộ trong Ban
chấp hành Hội Liên hiệp Thuộc địa cũng có nhiều bất đồng, thành thử
không mấy ai lo cho tờ Le Paria. Ngày Nguyễn Ái Quốc còn ở Pháp thì
việc vận động ủng hộ tờ Le Paria chủ yếu dựa vào đồng bào Annam đang
làm ăn, sinh sống ở Pháp và một số ít bạn bè các nước, song hiện thời thì
nguồn ủng hộ ấy cũng cạn dần, bởi bài vở không đáp ứng được cái cần của
người đọc. Chính ông cũng đã không ít lần vận động trong bà con qua
những buổi diễn thuyết, nhưng chẳng ăn thua chi.
Nguyễn An Ninh nói:
- Ở đây, cậu tôi và anh em đọc tờ La Cloche Fêlée của tôi cũng đã biết khó
khăn chẳng kém gì, nhưng cũng may là gia đình, bà con, anh em nhiệt tình
giúp đỡ, chứ chẳng giỏi dang lắm đâu. Nói thiệt, anh duy trì được tờ La
Paria như hôm nay là giỏi hơn Ninh này nhiều. Tôi nghĩ, tờ Le Paria là tâm
huyết của anh Quốc, chúng ta cố gắng duy trì tới khi nào không thể duy trì
được nữa thì thôi. Anh Quốc chắc cũng hiểu điều đó.
Nói là làm. Nguyễn An Ninh lấy tập bản thảo được viết cẩn thận trong va-li
ra, cầm hai tay đưa cho Phan Châu Trinh.
- Cậu coi giúp lại bản thảo này cho con lần chót rồi giao cho anh Truyền tổ
chức in ấn, phát hành. Tiền con đem qua đây cũng khá. Con chỉ để lại đủ
cho cậu và con ăn uống, bồi dưỡng sức khoẻ cho cậu và hai vé tàu thủy về
nước, còn bao nhiêu con sẽ giao hết cho anh Truyền lo cho tờ Le Paria. Đặt
chân lên cảng Sài Gòn là chúng ta chẳng có chi phải lo.
Nguyễn Thế Truyền liếc nhìn cái tựa trên bìa bản thảo, vui vẻ nói ngay:
- "Nước Pháp ở Đông Dương”, tôi tin có vấn đề. Trước mắt, anh để tôi
đăng lai rai trong thời gian chưa phát hành.