Vu gia
Phan Châu trinh
Chương 3
Những ngày sống ở quê nhà, Phan Châu Trinh mới có điều kiện chăm sóc
gia đình. Ông đích thân làm tất cả những gì có thể làm được, từ việc đưa
anh đi đây đó, thắp hương cho tổ tiên, cám ơn những sự giúp đỡ chí tình
chí nghĩa của mọi người trong thời gian ông ăn học đến việc tắm rửa cho
con, chẻ củi, sửa lại nền nhà… Những việc làm vụn vặt đã có người, nhưng
ông vẫn thích tham gia.
Khi ông đang chăm sóc người anh bị bệnh thì ông được triều đình bổ làm
Hậu bổ ở Huế. Nghe tin ấy, ai cũng mừng, kể cả người anh cả của ông đang
thoi thóp trên giường bệnh. Lòng ông cũng vui, dù sao đã học cũng phải
hành. Mặc dù các thánh nhân đều nói rằng: “Khả dữ cộng học, vị khả dữ
thích đạo. Khả dữ thích đạo, vị khả dữ lập, vị khả dữ quyền”
, nhưng
ông tin vào bản thân, tin vào sở học của mình. Hoạn lộ có nhiêu khê thật,
song không vì thế mà đánh mất chính mình, đánh mất lòng tin của nhiều
người, nhất là những người nông dân nghèo khó ở quê ông nói riêng, xứ sở
này nói chung. Ít ra, ông cũng làm được như Tử Sản: "Kỳ hành kỷ dã cung;
kỳ sự thượng dã kính; kỳ dưỡng dân dã huệ; kỳ sử dân dã nghĩa"
.
Gia đình chuẩn bị những thứ cần thiết cho ông về kinh nhậm chức, nhưng
cứ thấy ông nấn ná và thường thở dài, mọi người đều hiểu ông đang lo lắng
cho bệnh tình của người anh cả. Và buổi họp gia tộc được tổ chức.
Trọng tâm của buổi họp, mọi người khuyên ông nên xuất chính, những
chuyện còn lại ở nhà, bà con sẽ góp mỗi người một tay không sao cả. Lòng
hiếu thảo của ông, gia tộc chứng nhận, người anh cả của ông đang mê man
trên giường bệnh cũng hiểu, nếu còn tỉnh táo thì cũng nghĩ như mọi người.
Lệnh vua không nên cưỡng, vả lại phước bất trùng lai, hãy thuận theo lẽ tự
nhiên.
Phan Châu Trinh ngồi trầm ngâm lắng nghe, nhưng trong lòng thì buồn
rười rượi. Ông biết người anh cả của mình sống không được bao ngày nữa,
bởi ông đã tham khảo một số danh y trong vùng và họ đều đồng ý với ông,
mạch của anh cả của ông là mạch tử, sống nhiều lắm không quá nửa tuần
