chung đại lữ; nhưng nếu anh quan tâm đến những thay đổi trong xã hội và
cuộc sống của bách tính, thì anh cũng không thể cho ra đời những tác phẩm
bông đùa giết thời gian ướt át ủy mị, huyền bí lừa bịp. Đối với một nhà văn,
cuộc sống và đề tài không quyết định ưu thế của tác phẩm, cái quyết định
ưu thế của tác phẩm chính là thái độ với cuộc sống và sự am hiểu trong văn
học.
Chúng ta vẫn luôn than vãn vì trình độ độc giả quá thấp, than vãn vì
độc giả không trưởng thành, than vãn vì tri âm khó gặp, để rồi muốn để
những tác phẩm của mình cho người đời sau nghiên cứu. Trước khi hạ bút,
chúng ta luôn nghĩ xem nên đổi mới thế nào, nên đột phá ra sao, nên siêu
việt thế nào, nên làm các chuyên gia thấy lạ tai lạ mắt ra sao, nên khiến các
đồng sự tâm phục khẩu phục thế nào, nên lưu lại bút tích trong nền lịch sử
văn học ra sao. Chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa hậu hiện thực, chủ nghĩa
hậu hậu hiện thực... giải cấu trúc, lật đổ, phá vỡ, hủy hoại... văn bản là trò
chơi, ngôn ngữ là cạm bẫy, kết cục vô nghĩa, đón đọc là sai lầm...thậm chí ý
nghĩa trái ngược, giải thích trái ngược, hình thức trái ngược, thể tài trái
ngược, mĩ học trái ngược... thứ chúng ta quan sát là những cái này, thứ
chúng ta nghiên cứu là những cái này, thứ chúng ta dính dáng đến cũng là
cái này. Kiểu quan niệm sớm có này đã ăn sâu bám rễ, trở thành ý thức của
mỗi chúng ta, lúc nào cũng thao túng tư duy và cách viết của chúng ta. Đối
diện với những tác phẩm và định hướng trước kia của bản thân, ngay cả
bản thân tôi cũng cảm thấy giật mình. Tại sao lại dần dần mất đi những
bách tính bần cùng sống trong thế giới tinh thần và vật chất? Tại sao lại đi
nhìn những nơi khác mà không phải mảnh đất gắn bó máu thịt với bản
thân? Tự lúc nào mình lại trở nên lạnh nhạt và tê liệt vô cảm trước những
lời kêu cứu và phán xét của bách tính? Lại tự lúc nào, chính mình từ bỏ
không màng một cách triệt để đối với những trách nhiệm, lý tưởng và ý
thức của chính mình, gian khổ của bản thân mình như vậy? Tại sao lại trở
nên như vậy? Và cái gì đã biến mình thành ra như vậy? Trái lại, chúng ta
dường như rất ít nghĩ đến việc đất nước của chúng ta bây giờ còn có hàng
ngàn hàng vạn người mù chữ, còn có hàng triệu người bán mù chữ chưa
