tưởng và trách nhiệm, một nhà văn như vậy cũng có thể trở thành một nhà
văn xuất sắc, nhưng tuyệt đối không thể trở thành một nhà văn vĩ đại. Có
một đạo lý vô cùng đơn giản là: Văn học không quan tâm đến nhân dân,
nhân dân làm sao có thể yêu quý văn học?
Trước khi đặt bút viết "Phán Quyết", tôi đã từng đến thăm dò tại hơn
mười doanh nghiệp Nhà nước quy mô lớn và vừa cùng các doanh nghiệp tư
nhân trong và ngoài tỉnh. Có một hiện tượng rất đáng để ta phải suy ngẫm,
khiến tôi hiểu được nhiều hơn, sâu hơn về văn học từ một phương diện
khác. Càng là những xưởng trưởng, giám đốc, ông chủ, phú ông, đổng sự
trưởng và những kĩ sư cao cấp, kĩ sư trưởng hay những cán bộ lãnh đạo
thuộc phần tử tri thức thì lại càng không đọc văn học, thậm chí đến phim
truyền hình bọn họ cũng không xem. Bọn họ không có thời gian. Quá bận,
quá mệt, xã giao quá nhiều. Nhưng thứ tác phẩm văn nghệ mà hầu như
không lọt vào mắt của các nhà văn là ca khúc thịnh hành, thì bọn họ lại vô
cùng thành thạo. Bài cũ, bài mới, bài thịnh hành nào họ cũng biết hát, thậm
chí còn hát rất nhiệt tình. Trái lại, những công nhân phổ thông lại tiếp xúc
với nghệ thuật văn học nhiều nhất, rộng nhất. Khán giả và độc giả trung
thành nhất của các thể loại phim, tivi, kịch, tiểu thuyết, tản văn vẫn chính là
công nhân! Ở những vùng nông thôn rộng lớn, hiện tượng này lại càng phổ
biến. Một số tác phẩm gọi là thảm họa nhất như Bao công án, Thi công án,
Tam Hiệp ngũ nghĩa cũng được nông nhân đón nhận rất nồng nhiệt. Thậm
chí thứ đọc vỡ lòng của con cái họ cũng chính là những tác phẩm này. Đối
với văn học đương đại của chúng ta, đây há chẳng phải là một bi kịch lớn
và một sự châm biếm không gì sánh nổi ư? Những tác phẩm chúng ta cho
rằng không thể lưu truyền ấy lại vẫn được lưu truyền rộng rãi, còn tác phẩm
chúng ta thấy nên lưu truyền thì cứ ba năm, năm năm một lần dần đào thải
đi hết...
Còn cần hỏi lại vì sao không?
